Natuurlijk zouden we graag willen weten wie
de auteurs waren van de oorspronkelijke tekenin
gen van de verdwenen dorpen en kastelen. Wie
hebben hun fantasie laten werken om een kasteel-
of dorpsgezicht te verzinnen dat niemand van hun
generatie ooit met eigen ogen had kunnen zien?
Jammer genoeg kunnen we deze vraag niet beant
woorden, want alle nog bestaande voorbeelden van
dergelijke tekeningen zijn anoniem. Het is ook niet
bekend of ze in opdracht zijn gemaakt, en zo ja,
wie de opdracht heeft verstrekt. In de meeste geval
len berusten deze tekeningen op pure fantasie, het
geen dikwijls gemakkelijk aantoonbaar is. Toch
moeten we voorzichtig zijn met deze conclusie,
want soms lijkt de tekenaar wat meer te hebben
geweten. We zullen dit aan de hand van enkele
voorbeelden duidelijk maken.
Het Slot Muyden
Het kasteel Muyden, ook wel De Piet of Crabbetje
genoemd, stond sinds de dertiende eeuw in het
uiterste westen van het eiland Wolphaartsdijk, in
het ambacht Westkerke. Het was eigendom van het
geslacht Van der Muyden. Het ambacht Westkerke
werd in 1377 overstroomd, waardoor het kasteel
buitendijks kwam te liggen en tot mine verviel.
Tijdens een storm op 19 november 1512 werden de
laatste resten vernield. De juiste plaats van het
kasteel is niet meer bekend.
Toch bestaan er niet minder dan vijf acht-
tiende-eeuwse afbeeldingen van het kasteel, waar
van er drie onderling verwant zijn en de andere
twee eikaars pendant vormen.
De waarschijnlijk oudste afbeelding van het
kasteel Muyden bevindt zich in de Zelandia Illus-
trata onder het nummer II 1666 (afbeelding 1).
Toen deze tekening in 1936 in Utrecht werd ge
veild, werd hij gedateerd plm. 1690; in de catalo
gus van de Zelandia Illustrata staat hij omschreven
als achttiende-eeuws. Het onderschrift luidt; "Het
Slot Muyden op de Piet geleegen hebbende op het
Yland Wolphartsdyck, nog bekend in een oude
kaart van Zeeland, hangende op de Reekenkamer
van Zeeland tot Middelburg". De auteur van deze
Afb. 2. Het Slot Muyden op de Piet, door Kornelis van Alkemade.
Z.B., handschrift 6543, f. 68.
tekening' is onbekend; zijn tekentrant komt niet
overeen met die van andere soortgelijke tekenin
gen. De tekenaar was duidelijk een dillettant; de
perspectief van de voorpoort lijkt nergens naar.
Deze tekening werd gekopieerd door Kornelis
van Alkemade in zijn schetsboekje Aadelijcke
Stam-Huysen, Kasteden en Lust-Huyzen van Zee-
landtafgeschetst en kortelijk beschreven. (Zeeuwse
Bibliotheek, handschrift 6543, eigendom van het
Zeeuws Genootschap) (afbeelding 2). Dat zijn
schetsje een kopie is van bovenvermelde tekening
blijkt duidelijk uit het feit dat ook het onderschrift
letterlijk is overgenomen. Het is de enige tekening
in het schetsboek met een dergelijk onderschrift.
Van Alkemade maakte deze tekeningetjes zelf.
Hoewel hij geen groot artiest was, heeft hij, net als
Rademaker, de perspectief van de vooqtoort wat
gefatsoeneerd.
Kornelis van Alkemade was een Rotterdamse
verzamelaar, die zijn handschriften zelf illustreerde.
Na zijn dood werd de verzameling voortgezet door
zijn schoonzoon ntr. Pieter van der Schelling
(1692-1750). Van zijn albums met kasteeltekenin
gen zijn er vier bewaard gebleven; de andere drie
bevinden zich in de collectie van Kasteel Twickel.
Van Alkemade kopieerde een aantal van zijn
schetsen uit de Cronyk van Smallegange. Hij moet
er dus pas in 1700 of later aan zijn begonnen. Het
schetsboek bleef onvoltooid; de inhoudsopgave is
dan ook niet ingevuld. Eén aantekening dateert
Genootschapsverzamelingen
133
