gtJÜIHf irei
volmaakt is, net als onze ABN-spelling. In een taal
kundig interessant Nawoord wordt op de schrifte
lijke weergave van gesproken taal nader ingegaan,
maar dat is een toegift. Wezenlijker is dat de auteur
aan de uitgave bovendien een weergave van de ge
sproken tekst op cd heeft toegevoegd. Dit maakt
deze tweetalige uitgave bijzonder toegankelijk, ook
voor geïnteresseerden buiten het strikt plaatselijke
en beperkte regionale gebied. Meer nog, om met
Nijhoff te spreken, 'het neemt een binnenweg naar
't doel': het snijdt de omweg af via het schrift naar
de klinkende taal.
Het resultaat is een literair werk dat gezien de
beschreven jeugdervaringen psychologisch belang
wekkend is en tegelijkertijd dialectologisch niet
minder interessant. Nu hebben zich in de agrari
sche sector van Zeeland in de jaren 1950-1990
drastische ontwikkelingen voorgedaan, wat dit ta
bleau ook nog eens in cultuurhistorisch opzicht op
merkelijk maakt.
Intussen laat het werk zich simpelweg lezen als
een beschrijving van haar jeugd, ten tijde van de
grote veranderingen in agrarische bedrijfsvoering
en levensstijl na de Tweede Wereldoorlog. Daarbij
krijgt de lezer ook de verschillen in de seizoenen te
beleven; het valt op hoe de dichteres al onze vijf
zintuigen weet aan te spreken. Maar de lezer/toe
hoorder kan ook verder en dieper gaan door een
argeloos kind te volgen in een ongerepte wereld,
die niet ongerept blijft, naarmate ze ouder wordt en
haar blik verandert. Dan kan de lezer er een proces
van volwassenwording in zien en de daarbij ho
rende worsteling met gevoelens van loyaliteit. En
een poging tot heelwording' van een volwassene,
op zoek naar het kind in zichzelf. Tegelijkertijd kan
het verhaal worden beleefd als de weergave van
een geleidelijke bewustwording van de manier
waarop wij, mensen, met de natuur omgaan. Wat
tenslotte misschien wel tot de conclusie leidt dat
het over de verdrijving uit het aards paradijs gaat.
Grote thema's, die overigens met gevoel voor
humor en op een lichte, poëtische toon worden
verwoord. Want bovenal is het poëzie. Dankzij de
stuwende kracht van ritme en rijm en de dragende
onderstromen kun je je op de golven van de klan
ken laten meevoeren. En dan is het mijn ervaring
dat het gesproken Zeeuws-Vlaams na een paar
bladzijden zich heel goed laat verstaan, en door
mijn Brabantse oren zelfs als aangename muziek
wordt gewaardeerd. Kortom: een boek dat verras
send veel rijker is dan de bibliografische omschrij
ving doet vermoeden.
Frans Berkelmans
Zeeuwse inside information: het betreft een dochter van
Achiel Sturm, auteur van het in 1997 gepubliceerde boek Van
paarden naar paardenkrachten, dat als jaarboek nr. 25 van de
Heemkundige Kring West-Zeeuws-Vlaanderen werd uitgege
ven (ISSN 1381-9542), en later door Uitgeverij De Koperen
Tuin te Goes werd herdrukt (ISBN 90-72138-71-6).
Boekbesprekingen
159
