Ze
altijd aan stuurboord geïnstalleerd. In de meeste
gevallen bevond de schroef van de installatie
zich ter hoogte van de kop van het zwaard. Het
stuwpunt lag dus tamelijk ver naar voren en ver
uit het midden van het schip. Dit maakte dat het
schip altijd een sterke neiging had naar bakboord
te trekken, vooral bij vertrek. Dit moest door
middel van het roer gecorrigeerd worden. Anders
dan bij motorschepen het geval was, had elke
verandering van stuwkracht of snelheid (motor
toerental, vuil in de schroef, etc.) ook meteen
invloed op de koers van het schip. Derhalve voer
een schip met een zijschroef het beste met een
helmhout, want daarmee kon men vlot reageren.
Men kan zich voorstellen dat het bevaren van
nauwe wateren een moeilijke bedoening was. De
schroef bevond zich aan de ondiepe kant van het
vaarwater. Daar groeien meestal ook de meeste
waterplanten, dus moest men ervoor zorgen een
eindje uit de oever te blijven. Maar daar moest
dan wel de ruimte voor zijn. Bij een geladen schip
moest men de schroefas minder ver laten zakken
dan bij een ledig schip. Geladen was het risico dat
de schroef iets zou raken dan ook aanmerkelijk
kleiner. Bij een ledig schip stak de schroef soms
onder het vlak uit en dan was het dus helemaal
oppassen geblazen. Men zou bijna gaan denken
dat het beter geweest zou zijn de schroef aan
bakboord te monteren, maar als men dan in smal
water een oploper of tegenligger had, moest de
schroef tot in het gangboord gehesen worden.
Met de schroef aan stuurboord kon men het geluk
hebben dat er nog net voldoende water overbleef
voor de schroef (bij geladen schip had men die
ruimte bijna altijd) en anders hoefde de schroef
toch maar een klein eindje (hooguit tot boven de
oever) gelicht te worden.
Vertrek, draaien en keren
Als men op gang wilde komen, liep het schip al
snel naar bakboord weg, ook omdat het effect met
roer geven bij geringe snelheid nihil was. Men
moest dus altijd meehelpen met een landvast of
vaarboom. Of eerst de kont van het schip naar
bakboord afduwen, als men tenminste aan stuur-
boordwal lag. Zodoende kwam het schip dan
gestrekt te liggen wanneer het met de zijschroef
vaart ging maken. Zeilschepen die waren uitge-
De opgedraaide zijschroef van de Familietrouw met beugel en galg. Foto P. Klein.
88
Zijschroef
