De vesting Neusen, naar Merian, geprojecteerd op de plattegrond van Terneuzen. Foto P.W. Stuij.
werkelijk zestien soldaten zouden worden gele
gerd. Het is namelijk bekend dat, toen in augus
tus van dat jaar watergeuzen in de Braakman
werden gesignaleerd, er versterkingen naar het
Neusense fortje werden gestuurd. Deze troffen
daar toen een flinke onderbezetting aan.18
Uit deze beschrijving van de bouw blijkt al
dat de later gangbare naam 'Spaans kasteel' mis
leidend is. Bij de term 'kasteel' gaan de gedachten
immers meestal in de richting van een groot ste
nen gebouw, eventueel omringd door grachten.
Het lijkt me dat, gezien de gegevens over de
bouw, die gedachtegang moet worden losgelaten
en dat de benaming 'fortje' een juister beeld
geeft.19
Het grootste probleem is de ligging van dit
fortje. Er zijn geen dateerbare bodemvondsten
gedaan die dit probleem hadden kunnen oplossen.
Ook van het reliëf is niets overgebleven, omdat de
aarden wal is afgegraven en opgenomen in de
wallen van de nieuwe vesting na de Staatse
bezetting van Neusen.
In het archief van de Staten van Zeeland en
hun Gecommitteerde Raden zijn wel enkele
plaatsaanduidingen te vinden. Op 7 september
1585 was er een aanbesteding voor herstel van
een deel van de fortificatie van Neusen. Dat ging
over reparaties aan de westzijde over een afstand
van ca. 478 meter. Op 27 september werd het vol
gende deel aanbesteed. Dat was een stuk van ca.
158 meter vanaf de "kele" van de sluis van Neu
sen tot het "oude fort", zoals het Spaanse fortje
werd aangeduid, en het rijshoofd Dronckaerts-
camere. Ten slotte werd op 15 november 1585 het
deel van de wallen aan de oostzijde van de haven
aanbesteed over een afstand van ca. 154 meter.20
Hieruit blijkt dus dat het Spaanse fortje bij het
rijshoofd Dronckaertscamere lag. Dronckaerts-
camere was een van de grote rijshoofden die
vanaf 1565 waren aangelegd om de kust bij
Neusen te verdedigen tegen de opdringende
Honte.21 Bij de bouw van het Spaanse fortje had
men dus gebruik gemaakt van deze kustbescher-
ming, die overigens ook in de volgende jaren
geregeld moest worden onderhouden.22 Dit rijs
hoofd lag westelijk van de havengeul.23
92
Forten in Terneuzen
