K
i
I!
week werden lijsten voorgelezen van jongens uit
dat dorp die gesneuveld waren", aldus De Kuyper,
"en dan hoorde je een onderdrukt gesnik door het
gebouw gaan."
"Gommert speelde orgel tijdens de diensten en
daar heb ik met veel bewondering naar geluis-
Terug naar huis
In de weken voor de Russen kwamen werd het de
kampbewoners duidelijk dat de oorlog ten einde
liep. Ze zagen stromen vluchtelingen lopend en
op karren met paarden westwaarts trekken. De
Hoekje in een van de barakken in het concentratiekamp Gross-Rosen. Tekening J.H. van Pagee, 1944.
terd", vertelt Van Pagee. "Het was moeilijk om
hem erbij te krijgen, want hij was nogal makke
lijk, vergat afspraken en zo. Hij was erg losjes en
sprak met een duidelijk Goes' accent. In mijn
dagboek vond ik een amusant voorval. Op zondag
30 april 1944 hadden we om twee uur 's middags
een dienst. Bij de slotzang bleek onze organist
verdwenen. Na de dienst vonden we hem slapend
achter het orgel."
De Kok komt nog een paar keer terug in het
dagboek. Zondag 11 juli 1943: "Na afloop van de
dienst hebben we met z'n allen rond het orgel
gestaan, bespeeld door Gommert de Kok, en we
hebben psalmen en gezangen gezongen. Het was
ontroerend zo ver van huis te zingen..." En op
zondag 24 december 1944: "Het orgelspel van
Gommert de Kok was voortreffelijk; vooral zijn
variaties op Stille Nacht was schitterend. Wat een
voorrecht om zo te kunnen spelen!'
Russische troepen naderden snel in februari 1945,
het kanonvuur kwam steeds dichterbij. Toen de
gevangenen op de ochtend van de 8ste wakker
werden, waren alle Duitsers weg. De Russen ston
den aan de overkant van de Bober.
Kampbewoners vertrokken te voet in groepen
door de sneeuw onder begeleiding van oude man
nen van de Volkssturm. Na een barre tocht van
enkele maanden door Duitsland kwamen ze in
Nederland aan. Ze belandden in Eindhoven, waar
iedereen werd gescreend en ontluisd. Voor veel
zieken was medisch onderzoek, laat staan behan
deling, niet beschikbaar, want per dag kwamen
soms duizenden mensen tegelijk aan.
Over de tocht van De Kok is niets bekend, zijn
bekenden verloren hem uit het oog. Waarschijn
lijk had hij soortgelijke ervaringen als hen op de
tocht naar Nederland. Vrijwel zeker is hij in Eind
hoven geweest, waar alle voormalige Zeeuwse
110
Gommert de Kok
