Aanwinsten september
G.G. Trimpe Burger-Mekking
Het tijdschrift Immaterieel erfgoed (2014, 1) biedt
weer tal van bekende en onbekende tradities en
ambachten. Sinds Nederland het Unesco Verdrag
ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel
Erfgoed heeft ondertekend wordt er gelukkig
steeds meer cultureel erfgoed bekendgemaakt. Zo
ook het fenomeen de 'Sjaasbergergank', in de
omgeving van Valkenburg, waar elk jaar naar
uitgekeken wordt. Op de Schaelsberg staat een
prachtig wit kapelletje met een kluis waarin
vroeger kluizenaars woonden, bijna drie eeuwen
lang. Eind zeventiende eeuw werden dorpen,
kloosters en kastelen in Limburg verdeeld tussen
het katholieke Spanje en de protestantse Staten-
Generaal. Rooms-katholieke kloosterlingen wer
den verdreven en zochten een veilig toevluchts
oord, en zo kreeg in 1688 de Schaelsberg een
kluizenaar: de franciscaner monnik Laurentius
Ploumen. De laatste kluizenaar die op de Schaels
berg woonde stierf in 1930. Elk jaar, op de laatste
zondagochtend van juni, lopen enkele honderden
mensen de berg op om op het grasveld bij de kluis
een hoogmis bij te wonen. Daarna krijgt ieder een
uitgebreid ontbijt aangeboden: koffie met Lim
burgse vlaai en eieren met spek. De kinderen
kunnen genieten van leuke kermisspelletjes.
Verder in het tijdschrift een artikel over het
kleurige Indiase voorjaarsfeest Holi, eerst met
Hindoestaanse emigranten naar Suriname meege
gaan en later door immigratie in Nederland
terechtgekomen. Het is een lentefeest, een nieuw
jaarsfeest en een feest waarbij de overwinning
van het goede op het kwade wordt gevierd.
Zoals elk jaar verscheen er weer een prachtig
jaarboek van de Heemkundige Kring West-
Zeeuws-Vlaanderen: Bange ja ren. Zeeuws-Vlaan-
deren en de Eerste Wereldoorlog, geschreven door
A. Bauwens en M. Haak (2014). Hoewel Nederland
tijdens de Eerste Wereldoorlog neutraal was, heeft
het land, en met name Zeeuws-Vlaanderen, bange
jaren gekend. Na de Duitse inval in België werd
de staat van beleg afgekondigd in Zeeuws-Vlaan
deren en stonden de inwoners onder militair
bestuur. Zeeuws-Vlaanderen werd overstroomd
door vluchtelingen. In België ontstond gebrek aan
bijna alles, wat een groot aantal smokkelaars op
de been bracht. Om te voorkomen dat burgers,
deserteurs en smokkelaars de grens over konden,
plaatsten de Duitsers langs de Belgisch-Neder
landse grens een hek dat onder spanning van
2000 volt stond. Regelmatig kwamen bommen en
granaten in Zeeuws-Vlaanderen terecht en ook de
koopvaardij en de visserij hadden het zwaar te
verduren door het gevaar van zeemijnen. Na de
wapenstilstand in november 1918 was de oorlog
voor de Zeeuws-Vlamingen nog niet afgelopen:
de Belgische regering had haar zinnen gezet op
de annexatie van het gebied, als compensatie
voor de doorgemaakte ellende. Na de totstandko
ming van het Verdrag van Versailles keerde de
rust terug, Zeeuws-Vlaanderen bleef Nederlands.
In het jaarboek is te lezen dat de oorlog voor heel
Nederland grote gevolgen heeft gehad: werkloos
heid, inflatie, smokkel en toenemende misdaad.
Op politiek en maatschappelijk gebied vonden
grote veranderingen plaats. De overheid werd
gedwongen in het economisch en maatschappelijk
leven in te grijpen, waarmee de basis voor de
latere verzorgingsstaat werd gelegd.
De Maasgouw, tijdschrift voor Limburgse
geschiedenis en archeologie (2014, 2), opent met
'Landmeters in het Pruisisch-Gelderse Overkwar-
tier', een artikel waaruit blijkt dat de heden
daagse werkwijzen bij het Kadaster in enorm con
trast staan met het vroegere kadasterwerk.
Verschillende landmeters en hun werkwijze in
Pruisisch-Gelre worden behandeld.
Een van de eerste opgravingen in Limburg
was die van de Romeinse villa De Heihof bij Val
kenburg in 1906, en in 1907 werden opnieuw res
tanten van een villa opgegraven, nu bij Valken-
burg-Ravensbosch. De resultaten van zo'n
veldonderzoek werden wel gepresenteerd, maar
aan de dagelijkse gang van zaken tijdens een
opgraving werd geen woord gewijd. In het archief
van het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden
bleek een notitieboekje van dr. J.H. Holwerda - de
leider van de opgravingen in Limburg - bewaard
Aanwinsten
103
