Uit het boek van Evans blijkt dat vooral de vrij
rondlopende varkens zich nogal eens aan kleine
kinderen vergrepen. Vrijwel altijd werden de
daders, na een proces, opgehangen. Stieren en
koeien waren soms ook moordenaars. Zo wordt
door Evans een vonnis uit Gent uit 1578 vermeld
(blz. 169) waarbij een stier ter dood veroordeeld
werd. De kop werd op een staak bij de galg gezet,
om te tonen dat het dier de doodstraf gekregen
had. Met de stier die in 1499 een veertienjarige
jongen in Beaupré doodde (blz. 359) en de koe die
in 1621 een hoogzwangere vrouw bij Leipzig
doodde (blz. 361), liep het niet anders af; zij wer
den eveneens ter dood veroordeeld.
Een vonnis uit Middelburg
Ook uit Middelburg is een dergelijk vonnis
bekend. Het is opgetekend in een manuscript van
Pieter Boddaert Cornelisz (1694-1760). Hij was
advocaat te Middelburg en bekleedde daar een
aantal bestuurlijke functies. Hij maakte veel aan
tekeningen in een, lang onbekend gebleven, dik
aantekenboek (een perkamenten band met ruim
500 pagina's), dat bewaard wordt in de Konink
lijke Bibliotheek: Aantekeningen van allerhande
nature, begonnen den 1 Augustus 1740. Hij
noteerde allerlei zaken die hij van belang achtte
en schreef daarbij ook voor hem interessante
vonnissen over die hij vond in het nu niet meer
bestaande oud-archief van Middelburg. Op blad
zijde 52 staat genoteerd: "Aant. 88: Sententie van
een Stierosse". De tekst luidt als volgt.
"Sententie van een stierosse. Gehoord bij Bur
gemeesters en Schepenen der stede Middelburg de
aansprake gedaan bij den Stadhouder van den
Rentmeester Generaal van Zeeland Bewesten-
schelde tot laste van zekere Stieros, toebehoord
hebbende Hugo Jans, parochiaan in der Bottinge,
contenderende, alzoo dat denzelven Stieros des
voornoemde Hugo Jans huisvrou, genaamd Tan-
neken Arens, met zyn hoorn in het dunne van
haar buik gesteken en haar buik opengeschrobt
heeft van beneden van onderaf, aan beide zyden
tot aan haar korte ribbe, zulks dat zy van dezelve
quetsure gestorven, dat de zelve Stieros bij mijns
Heren sententie gecondemneert zoude werden
gebragt te worden van den levenden lyve ter dood
en 't vleesch gedistribueert den gevangenen bin
nen deze Stede, mitsgaders dat het hoofd gesteld
zal worden ter plaatse van de justitie op een
-JWr~"* f-2.
gJ&H v.i t, ecu t
Zj~ i
2 l, J~ir^ A CL. «-f 7"f |j
Zy VBl^
Orzrr$-c*, tA (yj/* SxrZï)
Fragment uit het aantekeningenboek van Pieter Boddaert.
Foto G.R. Heerebout.
staake, een ander ten exempele, dat hem een yge-
lijk wachtte en de geene, die diergelijke quade en
woeste beesten hebben, zulks verhoeden, dat nie
mand daar schade af en krijge.
"Burgemeesters en Schepenen gelet hebbende
daar op te letten staat en gezien de aanschouwing
op de persone van de voorz: Tanneken Arends
dochter gedaan, hebben gecondemneert, de voorz:
stieros gedood zal worden, en zijn huid en het
vleesch gedistribueert werde de gevangenen en
den armen binnen deze stede, mitsgaders dat zijn
hoofd gesteld zal worden op een staake ter plaatse
van de justitie ten andere tot exempele, dat het
een ygelijk wachte, en den geenen, die diergelyke
quade en woeste beesten hebben, zulks verhoede,
dat niemand daar schade afkrijge, op poene, dat
men de schade aan henlieden eigenaars van zulke
beesten zal verhalen, en dezelve zal corrigeren na
gelegentheid van zaken. Actum 20 September
1571."
De kop van de stier wordt ter plaatse van de
justitie, dus bij de galg, op een staak gezet. Ener
zijds om andere stieren op de gevolgen van moge
lijk kwaadaardig handelen te wijzen, maar vooral
ook om mensen die zulke beesten bezitten te
Stierosse
141
