Zeeland 24.4
Aanwinsten december
G.G. Trimpe Burger-Mekking
Het historisch tijdschrift Holland (2015, 2) heeft
als ondertitel Dorpse bedrijvigheid. De geschied
schrijving in ons land kent nog steeds geen dui
delijk kader voor de bestudering van het platte
land. Bij gebrek aan een naam die de hele lading
dekt wordt meestal gesproken over plattelandsge
schiedenis, dorpsgeschiedenis of agrarische
geschiedenis. M. IJsselstijn schrijft een overzicht
van de historiografie van het platteland in Hol
land, waarbij hij laat zien dat onder invloed van
Franse en Britse historici in ons land de platte
landsgeschiedenis een nieuwe impuls kreeg. Hij
gaat uit van het weergeven van feiten, verhalen
en beelden over het verleden en probeert daarna
het grotere geheel te vatten in wetenschappelijke
studies over wat dorpsgeschiedenis eigenlijk is en
hoe dat beoefend moet worden.
In het artikel 'Het dorp: wie weet nog hoe het
was?' laat J. Zuijderduijn zien hoe al tijdens de
middeleeuwen de verhouding tussen platteland
en stad in Holland afweek van het patroon in de
rest van Europa. Hij maakt gebruik van unieke
bronnen waarin zestiende-eeuwse dorpelingen in
geuren en kleuren vertellen over het leven op het
platteland van Rijnland, buiten de stad Leiden,
aan de rand van Leiderdorp en Zoeterwoude. Ze
waren actief in huisnijverheid zoals textielpro-
ductie en transport, gecombineerd met veeteelt en
visvangst. Om het dagelijks brood te verdienen
gingen de dorpelingen zich steeds meer bezig
houden met stedelijke neringen, onder andere de
verkoop van textiel en voedingsmiddelen. Een
ondernemer hoefde zich hier op het platteland
niet te houden aan de vele verordeningen die in
de stedelijke keurboeken stonden, de lonen waren
lager dan in de stad en er stond altijd wel familie
klaar om het arbeidspotentieel op niveau te hou
den. De florerende dorpen zaten Leiden flink in
de weg: de stad zat in de zestiende eeuw aan de
grond door Engelse en Schotse concurrentie en
had een torenhoge schuldenlast. De flexibele
plattelandsbevolking die aan het woord komt
speelde een cruciale rol in de transformatie die
Holland doormaakte in de zestiende eeuw. De
commerciële en grootschalige landbouw, de urba-
nisering van Holland en de overzeese expansie in
de Gouden Eeuw zouden nooit van de grond
gekomen zijn zonder het arbeidsaanbod vanaf het
platteland.
'Vooruitboeren' is een artikel over de onge
schreven geschiedenis van een zelfkazende boe
rin in de Krimpenerwaard (auteur C. Gaemers).
Al eeuwenlang vormen zuivelproducten en bol-
lenkweek een belangrijk onderdeel van de econo
mie in Holland. Publicaties over de sociale
geschiedenis van deze beroepsgroepen zijn
schaars. Omdat zuivelproducenten gevestigd zijn
in dorpsgemeenschappen op het Hollandse platte
land is een verkenning van dit onderzoeksveld in
dit themanummer op zijn plaats. Daarbij komt dat
er niet zoveel zelfkazende boerinnen meer te vin
den zijn die nog uit eigen ervaring over alle ver
anderingen kunnen vertellen. De meerderheid
van de zelfkazende boerinnen beschikte bij de
uitoefening van hun ambacht over een grote mate
van zelfstandigheid. Waar het de bedrijfsvoering
betrof was hun positie gelijk aan die van hun
echtgenoot. Door het gesprek van de auteur met
boerin Rie Streefland blijkt dat de positie van de
zelfkazende boerin contrasteert met de in de
jaren zeventig nog overwegend traditionele
opvattingen over de plaats van de vrouw in gezin
en samenleving. Hetzelfde geldt voor gelijkwaar
digheid tussen huwelijkspartners ten aanzien van
hun rol in het bedrijf.
Annalen des Historischen Vereins für den Nieder-
rhein (2014) bevat een lang artikel over een
Nederlander: 'Nachrichten aus Den Haag. Johann
van der Vreecken als kurkölnischer Agent zur
Zeit des Dreiszigjahrigen Kriegs (auteur M. Kai-
ser). Johann van der Vreecken werd in 1582 in
Brielle geboren. Zijn vader was daar burgemeester
maar kwam oorspronkelijk uit Mechelen. Over
Johanns persoonlijke omstandigheden, zijn oplei
ding en zijn komst naar Den Haag is heel weinig
bekend. De meeste Europese mogendheden waren
betrokken bij de Dertigjarige Oorlog die in 1618
in Duitsland was uitgebroken, en om op de hoogte
te blijven van de ontwikkelingen, onder andere in
Aanwinsten
163
