Johanna Jacobs, Adriaan van Roode, Marc van
Steen (red.), De weervissers van Bergen op Zoom.
Over een eeuwenoude vangstmethode, mensen, vis
en smaak! Uitg. Stichting Behoud Weervisserij,
Bergen op Zoom 2015, 288 pp., ISBN 978-90
9029415-5, 24,95 (te bestellen via de boekhan
del of bij www.behoudweervisserij.nl)
Het boek valt eigenlijk in drie delen uiteen. Het
eerste deel (100 bladzijden) gaat over het ontstaan
en het uitoefenen van de visserij. Het tweede deel
(75 bladzijden) beschrijft een aantal families die
de ansjovisvisserij bedreven. Het derde deel
belicht de culinaire en culturele aspecten (190
bladzijden) en het boek wordt afgesloten met
noten, literatuurverwijzingen en registers. Er
wordt een dvd meegeleverd met vissersverhalen.
Het is natuurlijk goed om alles wat met ansjovis
te maken heeft bij elkaar te hebben staan, maar
niet iedereen zal in elk onderdeel even sterk geïn
teresseerd zijn.
Tegenwoordig wordt de weervisserij - of wat
ervan over is - uitgeoefend vanuit Bergen op
Zoom. Vroeger was deze visserij in Zeeland ook
heel belangrijk en het boek beschrijft ook de
teloorgang van de Zeeuwse weervisserij. Teke
nend is dat het voorwoord in het boek niet
geschreven is door Bert Pauli, de gedeputeerde
van Noord-Brabant voor de visserij, maar door
Henri Swinkels, zijn collega voor het culturele
erfgoed. Want dat is het nu geworden.
Weervisserij is het vangen van vis met weren,
trechtervormige lange rijen staken in de getijden
zone, soms meer dan een kilometer lang. Bij
afgaand water volgen de vissen de vleugels (vleu-
ken genaamd) van het weer. Ze kunnen wel tus
sen de staken door zwemmen, maar doen dit
eigenlijk niet. Helemaal op het eind, waar de twee
vleugels bij elkaar komen, zijn er netten langs de
vleugels gespannen en aan het eind is een soort
fuik aanwezig.
Het eerste deel van het boek behandelt in het
kort de geschiedenis van de Zeeuwse Delta, met
landverlies en landwinst. De hele geschiedenis in
tien bladzijden is natuurlijk wel erg kort. Maar
Weervisserij vanuit Bergen op Zoom. Don van Rooy,
www.donvanrooy-photography.nl.
het leest makkelijk en de geschiedenis eindigt
met de Sint-Felixvloed, 5 november 1530. Bij Rei-
merswaal breekt dan de dijk en het Verdronken
Land van Zuid-Beveland, de Kom van de Ooster-
schelde, ontstaat. De stad Reimerswaal blijft als
een klein eilandje over en de inwoners gaan zich
toeleggen op de visserij en verkrijgen in 1579 van
de Staten van Zeeland het alleenrecht om te vis
sen in het Verdronken Land. Er was toen al
sprake van weervisserij; in 1564 werd hiervoor
namelijk al een reglement (voorgeboden) voor
opgesteld.
Bergen op Zoom gaat vrijwillig en onder
voorwaarden (Satisfactie van Bergen op Zoom)
over naar de prins van Oranje en om de economie
van de stad te steunen krijgt deze later, ook in
1579 visrechten in het Verdronken Land. Een
bron voor conflicten, natuurlijk. Eerst is er nog
een soort verdeling: de vissers van Bergen op
Zoom vissen in het water van het Markizaat, Bra
bants grondgebied, en de Zeeuwse vissers in het
Zeeuwse deel van het Verdronken Land. Maar ja,
de geulen zijn dynamisch en waar loopt de grens?
