Tabel 4. Omschrijving van de stormschade aan de vesting Terneuzen, 1682
Nr.
Plaats
Aard van de schade
1.
Molenbolwerk
Contrascarp aldaar tot in de kruin weggespoeld
2.
bij Molenbolwerk
Schade tot in de kruin en water loopt eroverheen
3.
Overboombolwerk
Halve bolwerk weg met de batterij
4.
Conduit-Waterpoort
Gordijn tussen conduit en Waterpoort tot 2 a 3 voet
binnen borstwering weggespoeld
5.
Conduit-Noorderbolwerk
Gordijn ter plekke tot 2 a 3 voet idem
6.
Noordbolwerk
Face Noordbolwerk weggespoeld tot halverwege de kruin
7.
Noordbolwerk
Contrascarp aldaar tot plat in de kruin weggespoeld
8.
Vlissingenbolwerk
Face aldaar weggespoeld tot halverwege de kruin
9.
Vlissingenbolwerk
Contrascarp aldaar geheel weggespoeld tot aan de hoek
10.
Bakkershoofd
Zwaar toegetakeld
11.
Doorgang-west
Verbinding tussen fort en de Vlooswijkpolder
12.
Laag-Terneuzen
Grens tussen hoog en laag gedeelte van de stad
13.
Doorgang-oost
Verbinding tussen fort en de Lievenspolder
14.
Doorgang-noord
Oude verbinding tussen contrascarp Molenbolwerk en
de face van het Overboombolwerk
dijkmaterialen en benodigdheden voor het leger
dijkwerkers.18
Ook de beschikbaarheid van voldoende arbei
ders was vaak een probleem. Daar er een grote
schaarste was, kwam het weleens voor dat de
dijkwerkers hogere lonen eisten en dan weigerden
voort te werken. Dergelijke arbeidsonrust kwam
voor in 1531 op de Bevelanden19, in 1532 bij Osse-
nisse en in 1570 te Saeftinghe20. In al deze geval
len bleven de dijkgaten open en werd de schade
steeds omvangrijker. Het moet ook veel dijkwer
kers weinig hebben uitgemaakt, zeker niet dege
nen die van ver kwamen, want meer schade bete
kende immers meer werk.
De organisatie van het herstelwerk werd in
vrijwel alle gevallen geregeld door plaatselijke
ontvangers, schouten en baljuws. In Zeeland
waren dit veelal de ambachtsheren die zulke
posities bekleedden. Een van hen was Vranck
Janss. Hij was rentmeester te Borssele en tevens
rentmeester van Schouwen en Duiveland. Tijdens
de overstromingen in 1530 en 1532 was hij belast
met het dijkherstel van Noord-Beveland en Bors-
prijzen voor dit soort materialen opmerkelijk
begonnen te stijgen. Overal op de Bevelanden ste
gen in de loop van 1531 de prijzen van allerlei
Figuur 3. Inundatie midden zestiende eeuw in het Braakman-
gebied, een fragment van de kaart met wateroverlast bij Boek-
houte. Rijksarchief Gent, Kaarten en Plans, 1344.
148
Stormvloeden en overstrominge
