Zeeland 27.1
't Is vol van schatten hier
De paalworm, Teredo navalis Linnaeus, 1758
V
Uit de verzamelingen van het Genootschap
Freddy van Nieulande
In de collectie van het genootschap bevinden zich
een paar voorwerpen die op het eerste zicht weinig
met elkaar te maken hebben: een potje met een paar
wormen, geschonken vóór 1869 en een paar stukken
hout die helemaal doorboord zijn in 1873 geschon
ken door C.D. Tielenius Kruijthoff, Rentmeester van
het Kroondomein. De wormen in de glazen pot zijn
opgespannen op een glasplaatje, zodat ze niet opge
kruld op de bodem liggen, maar over de hele lengte
goed te zien zijn.
Toch horen de voorwerpen bij elkaar. De wormen
zijn geen wormen, ook al lijken ze erop. Het zijn
paalwormen. Een paalworm is een tweekleppig
schelpdier (Mollusca); oppervlakkig gezien lijkt het
dier op een worm, en omdat die in hout boort dat in
contact met zeewater heeft gestaan, paalworm
wordt genoemd. Het 20 tot 30 cm lange, wormvor
mige lichaam heeft aan het kopeinde twee schelp-
kleppen. Die klepjes zijn voorzien van kartels en
tandjes. Het dier kan met deze klepjes in hout boren
en gangen maken van vele centimeters lang. In een
stuk hout leven vaak een groot aantal dieren waar
door het hout poreus en zeer breekbaar wordt.
Leefwijze
De vrij zwemmende larven hechten zich aan de
buitenzijde van een stuk hout. Eerst boort de
larve een zeer klein gaatje, dwars op de draad
richting van het hout, maar wat verder naar bin
nen toe buigt zij af in de lengterichting van het
hout en wordt de gang snel wijder, tot 5 a 8 mm.
diameter. Bij het boren maakt het dier met de kop
en de schelpjes regelmatige, heen en weer gaande,
Uit hout geprepareerde paalwormen, geschonken voor 1869.
NHG 98005
draaiende bewegingen om de lengteas.
Aan het eind van de paalworm zitten twee
lange buisjes (sifons) die worden gebruikt om
zeewater met voedselrijk plankton naar binnen te
zuigen en het afvalwater weer naar buiten te
laten stromen. Hierbij zeeft het dier plankton uit
het zeewater, dat als voedsel gebruikt wordt. Het
boren in het hout dient veel meer om voor de
huisvesting van het dier te zorgen dan dat het
dier het hout als voedselbron gebruikt.
't Is vol van schatten hier
