veel geld', op blz. 182 'ronduit malicieus gedrag'.
Hilde Andereya 'kwam (ze) aangereisd uit Frank
rijk' (blz. 29).
Over het gebruik van persoonsnamen in een
boek over de oorlog moet je goed nadenken; de
schrijver meldt dat hij dit alleen doet bij personen
van wie hij het strafdossier bij het Centraal
Archief Bijzondere Rechtspleging heeft ingezien,
of van wie de namen al algemeen bekend waren
en die ook al in andere publicaties werden
genoemd. Overigens waagt de auteur zich al in de
inleiding aan een slotoordeel over 'goed' of 'fout',
en 'Wat dreef de collaborateur? (blz. 8 en 9). Jam
mer dat de keuze van de auteur om niet elk docu
ment als aparte noot op te nemen voor de lezer is
weggestopt in noot 1 van hoofdstuk 3. In noot 7
van hoofdstuk 7, het hoofdstuk, 'Moffenmeiden',
meldt de auteur dat wegens de privacy de num
mers van de dossiers en de namen van de meeste
vrouwen uit het CABR en ZA, DMC (afkorting
wordt nergens uitgelegd, pas in noot 5 van hoofd
stuk 11 staat Districts Militair Commissariaat een
keer voluit) niet zijn vermeld. Dat de privacy van
betrokkenen wordt beschermd is logisch, maar
zonder verwijzing naar een dossiernummer in
een gesloten archief doet de schrijver wel een
groot beroep op het vertrouwen van de lezer.
We ontkomen er niet aan nog enkele minpun
ten te noemen. Volgens de toelichting op blz. 2 bij
de goed gekozen omslagfoto is betrokkene Reinier
de Waal, die 'direct na de bevrijding', wat rond 5
mei 1945 moet zijn, in Zierikzee in hechtenis wordt
genomen. Merkwaardig is dan dat op blz. 110 staat
dat De Waal was gevlucht en op 16 mei 1945 in
Werkendam werd gearresteerd. Via twee kampen
kwam hij op 12 juni 1945 in Zierikzee terug; niet
echt direct na de bevrijding.
Op blz. 123 hebben vormgever en auteur over
het hoofd gezien, dat bij de afbeelding van het
Ausweis van Maatje Fondse de achtergrond (een
rooster?) is afgebeeld. De auteur maakte zelf de
reproductie; waar het origineel zich bevindt is niet
vermeld. Die vraag kun je bij meer foto's stellen.
Bij de foto's van blz. 134 en 137 (bovenste foto)
had gewoon moeten staan dat Mussert in Goes op
bezoek was; zo staan de foto's ook in de Beeld
bank Zeeland vermeld. Rafelrandjes en schaduwen
achter foto's in zwart-wit voegen weinig toe.
Opvallend is hoe de schrijver in hoofdstuk 3
een soort van vertrouwelijkheid met de vrouw van
NSB'er Ilcken hanteert door haar vrijwel steeds
alleen met haar voornaam aan te duiden. Blz. 39
een gedicht door 'Hilde', blz. 40 'schreef Hilde aan
Mussert.' Blz. 41: 'terwijl Hilde een meer idealisti
sche toon aansloeg'. Bijschrift bij een schilderij op
blz. 43: 'Hilde schilderde...'.
Alle andere hoofdrolspelers in de Duitse bezet
ting die in het boek worden genoemd krijgen een
toelichting, maar aan Rauter's naam, eerste ver
melding op blz. 42, wordt pas op blz. 139 'höherer
SS- und Polizeiführer' toegevoegd. Hij komt in de
index voor als J.B.H. Rauter en op blz. 139 als
Hanns Albin Rauter. Hij heette Johann Baptist
Albin Rauter.
In de noten heeft de auteur ervoor gekozen om
steeds de complete auteursnamen en boektitels aan
te halen. Dit is ongebruikelijk als je daarna een
literatuurlijst opneemt met weer dezelfde auteurs
namen en dezelfde boektitels. Diverse noten ver
wijzen alleen naar een boek zonder bladzijdenum
mer, en ook naar www.krantenbankzeeland.nl.
zonder titel van een krant of datum. In de litera
tuurlijst ontbreken diverse boeken die in noten
worden vermeld, bijvoorbeeld Hoofdstuk 6, noot
12: G. van Engelen, in Oorlogsbijlage Wereldregio
505, 28 april 2017. In noot 18 van hoofdstuk 5
wordt verwezen naar Van der Ham, Zeeland
1940/1945, zonder verdere bladzijdeaanduiding,
ook in noot 20: 'Zie Van der Ham, noot 18.' Zon
der hoofdstuknummer heb je hier niets aan. Ook in
noot 5 van hoofdstuk 6 wordt alleen naar het boek
van Van der Ham verwezen. Noot 22 van hoofd
stuk 5 geeft weer een verwijzing naar Wereldregio,
nu zonder #-teken. In noot 14 van hoofdstuk 6
wordt verwezen naar: '(informatie NIOD)', wat te
algemeen is. Merkwaardig dat in noot 3 van
hoofdstuk 8 het archief van Lakenman en Ochtman
voorkomt, waar het Lakeman moet zijn. Het boek
van In 't Veld over de SS en Nederland bestaat uit
twee delen. Ook het eigen artikel van de auteur
32
B o e k b espreki n g e
