Zeeland 27.1
Het door George Sterlin in 1650 vervaardigde academisch
spreekgestoelte van de Middelburgse 'Illustre School'
Huib J. Zuidervaart
Precies tien jaar geleden schreef ik in het tijdschrift
Studium voor Wetenschaps- en Universiteitsgeschie
denis een stukje over het voormalige spreekgestoelte
van de Illustre School te Middelburg, dat tot mijn
verrassing in een katholieke kerk in Delft bleek te
staan.1 Dit Zeeuwse meubelstuk was daar terecht
gekomen dankzij de verzameldrift van Karel Sluyter-
man (1863-1931), hoogleraar decoratieve kunst en
ornamentleer aan de toenmalige Polytechnische
School te Delft, de voorganger van de huidige Tech
nische Universiteit.2 In die hoedanigheid zette Sl uy-
terman zich actief in voor de verbreiding van toege
paste kunst. Ter inspiratie voor zijn studenten legde
hij een uitgebreide verzameling aan van kunstobjec
ten, variërend van stukken uit de Gouden Eeuw tot
aan de Art Nouveau. Een deel van die kunsthisto
risch bijzonder interessante collectie wordt nog
steeds bewaard in het historisch depot van de
Delftse universiteit, hoewel sinds de dagen van Sluy-
terman ook veel verloren is gegaan, bijvoorbeeld nog
in 2008 bij een felle brand die toen het gebouw van
de faculteit Bouwkunde teisterde.3
Het was dus in het kader van het aanleggen van
zijn documentatiecollectie van oude Nederlandse
meubelkunst en andere producten van kunstnij
verheid dat Sluyterman in 1906 zijn oog had
laten vallen op een aantal objecten uit de Middel
burgse Abdij. Dat kerkcomplex werd in de jaren
rond 1900 grondig gerestaureerd, waarbij onder
meer het oude in verval geraakte auditorium van
de Illustre en Latijnse School werd ontmanteld.4
Dat auditorium was sinds het einde van de zes
tiende eeuw gevestigd in een ruimte onder de
Abdijtoren, een plek tussen de Nieuwe Kerk en de
Koorkerk die nu ook wel wordt aangeduid als de
'Wandelkerk'. Wat in 1906 door Sluyterman uit
Middelburg is meegenomen staat netjes opgesomd
in het in 1922 uitgegeven deel over Zeeland van
de Voorlopige lijst van monumenten van geschie
denis en kunst: 'Uit het auditorium zijn afkom
stig: Preekstoel met voorbank (XVII A), psalm
bord (midden XVIII, op een bord van de
bonmeesters) en gedenkbord met tijdvers (1568),
alles thans in het museum der Technische Hooge-
school te Delft'.5
In 1986 had ik al navraag naar deze objecten
gedaan, nadat tijdens de voorbereidingen van het
congres Worstelende Wetenschap. Aspecten van
wetenschapsbeoefening in Zeeland van de zes
tiende tot de negentiende eeuw een originele foto
van het spreekgestoelte in de Abdij tevoorschijn
was gekomen. Maar dat navragen had toen niets
opgeleverd. Alle in 1906 meegenomen objecten
leken te zijn verdwenen.
De orateurstoel, gefotografeerd in de St. Hippolytuskapel te
Delft, ca 1980.
Door toeval werd dus in 2008 ontdekt dat het
Middelburgse academisch katheder in de St. Hip-
polytuskapel te Delft terecht was gekomen. Zo'n
academisch katheder (destijds ook wel 'orateur-
stoel' genoemd) is een dubbel spreekgestoelte,
bestemd voor academisch gebruik, met bovenin
een plaats voor de hoogleraar of lector en direct
cademisch spreekgestoelte
1
