De betekenis van de keramist Chris Lanooy (1881-1948)
Willem Heijbroek
Christiaan Johannes Lanooy uit St. Annaland ziet
kans, ondanks een beperkte basisopleiding, zijn
tekentalent te ontwikkelen. Met hulp van schilders
uit de Haagse School krijgt hij een aanstelling als
plateelschilder en later ook als artistiek leider bij
diverse plateelfabrieken. Zelfstudie, het aanleren
van technische vaardigheden en experimenteerdrift
maken hem tot een belangrijk zelfstandig keramist
en glaskunstenaar met internationale bekendheid.
Het bijzondere glazurenspel wordt gewaardeerd als
volwaardige kunst.
Geboren in St. Annaland, verhuist vader Cornelis
Lanooy naar de stad Tholen om zich daar als smid
te vestigen. Als socialist wordt zijn aanwezigheid
op het christelijke eiland Tholen niet gewaardeerd
en hij krijgt weinig klandizie. Een familielid
bezorgt hem een baantje bij de Haagse Tramweg
Maatschappij als hoefsmid voor de paarden. Zoon
Chris (Johannes Christiaan, geboren in St. Anna-
land, 1881) bezoekt de Jan Ligthartschool in Den
Haag. Hij is niet leergierig en maakt met moeite
de school af. Wel ontwikkelt hij met veel doorzet
tingsvermogen zijn tekentalent. Door toedoen van
een tante, die enkele schilders van de Haagse
School kent, komt Chris Lanooy als leerling in
dienst bij plateelbakkerij Rozenburg en vervol
gens bij de plateelbakkerij Zuid-Holland in
Gouda. Daar leert hij het pottenbakken van aar
dewerkdraaiers en gaat vervolgens voor zichzelf
beginnen.
Van plateelschilder tot keramist
Chris Lanooy blijft wel verbonden aan de plateel
bakkerij Zuid-Holland, maar wordt in 1906 ook
artistiek directeur bij de pas opgerichte experi
mentele plateelfabriek Haga. Daar beschildert hij
samen met Gerrit Offermans bijzonder plateel met
onder meer draken, onderwater-landschappen,
planten en insecten, gedekt met transparante lus-
terglazuren wat een Japans effect geeft. In Pur-
merend leert hij zijn latere vrouw Belly Schuite
maker kennen. Zij vestigen zich in Gouda, waar
Lanooy in 1908 aan de Wachtelstraat een eigen
58 Keramiut Ch ris Lanooy
Lanooy maakte deze vaasjes omstreeks 1900 toen hij verbon
den was aan de plateelbakkerij Zuid-Holland.
keramisch bedrijf begint. Hier bouwt hij een com
pleet glazuurlaboratorium en een werkplaats met
draaischijven en vier ovens. Een daarvan is
geschikt om steengoed te bakken. De vorm van de
keramiek, die hij veelal eenvoudig houdt, blijft
ondergeschikt aan de decoratie. Alle mogelijke
glazuurtechnieken zoals loopglazuur, craquelé,
luster, métallique, kristalglazuur, flambé en cela
don past hij toe. Later gaat hij bijzondere effecten
realiseren door een aantal verschillende glazuren
over elkaar aan te brengen.
Zijn keramiek wekt belangstelling bij de
kunstpaus Henk Bremmer en mecenas Hendrik
van Assendelft, die werk van hem kopen. Zij zor
gen er voor dat hij in 1908 een eerste expositie
krijgt in de kunstzaal Kleykamp in Den Haag.
Twee jaar later mag hij een inzending verzorgen
voor de Wereldtentoonstelling in Brussel en voor
een expositie van Frederiks Brothers in New
York. Lanooy wordt in een begeleidende tekst
omschreven als een keramist, 'die zijns gelijke
