OOSTERSCHELDE
Zeeland 27.2
Boekbesprekingen
- 5
LANDSCHAPSATLAS VAN DE
S^EHEL VXtt v(»LËDEH VENSTER QP PE T0EHOUST
Kees Bos en Jan Willem Bosch, Landschapsatlas
van de Oosterschelde. Spiegel van verleden, ven
ster op de toekomst. Met medewerking van Arno
Nolte, Aad Smaal, Tom Ysebaert. Uitg. Bos Böt-
cher, Koudekerke 2017.464 pp, ISBN 978-90
77525-00-5. Prijs 59,50
Wel een heel kloek boek, 25 x 32 cm en ook nog
eens 3,5 cm dik en 3,7 kilo zwaar. Het maakt dus
de indruk van een salontafelboek; leuk om een
keer in te bladeren: weinig inhoud maar veel
mooie foto's. Nu, dit is dus geen salontafelboek
maar een serieus naslagwerk. De auteurs hebben
zich beijverd om heel veel materiaal bij elkaar te
zoeken om in het boek te verwerken en zij lieten
zich bijstaan door enkele specialisten van naam:
Arno Nolte van Deltares, Aad Smaal van Imares
en Tom Ysebaert van het NIOZ. Daarnaast was er
ook nog een redactieraad bestaande uit een aan
tal gerenommeerde specialisten, waardoor over
heel veel kennis beschikt kon worden en er was
zelfs een tekstredacteur. De auteurs gingen dus
niet over een nacht ijs maar wilden gewoon een
uitstekend boek produceren. In het voorwoord
staat dat ook: 'Deze atlas is een standaardwerk
over de landschapshistorie van de Oosterschelde.
Hij biedt een samenhangend beeldend overzicht
van de ontwikkeling van het landschap vanaf de
prehistorie tot aan onze tijd, in combinatie met
een visie op de toekomst'
Het boek heeft achttien hoofdstukken; het
eerste hoofdstuk geeft een inleiding en een uitleg
van de opbouw van het boek. De volgende negen
hoofdstukken gaan over het verleden, te begin
nen in het pleistoceen, toen de Noordzee nog voor
een groot deel droog lag (en de Oosterschelde dus
ook) en het eindigt in de huidige tijd.
Deze eerste historische hoofdstukken geven
een uitstekend overzicht van de ontstaansge
schiedenis van Zuid-West Nederland en dus van
het gehele gebied rond de Schelde. Hoofdstuk 2:
'De oude Schelde' vat kort de geschiedenis samen
van Zuid-West Nederland van na de laatste ijstijd
tot de Romeinse tijd. Hierbij is gebruik gemaakt
van nieuwe inzichten zoals die verwoord zijn
door Peter Vos in zijn uitmuntende dissertatie:
'Origin of the Dutch coastal landscapes' uit 2015.
In de Romeinse tijd ligt zo ongeveer heel Zeeland
onder het veen en de stijgende zeespiegel, in com
binatie met verbeterde afwatering zorgt voor een
verdrinkend landschap. In het volgende hoofd
stuk wordt beschreven hoe de eindeloze schorren
weer geëxploiteerd gaan worden en hoe er neder
zettingen ontstaan. Hoofstuk 4 beschrijft de
moeizame Middeleeuwse inpolderingen, met
stormvloeden en landverlies. De technologie van
de landaanwinning stond nog in de kinderschoe
nen en een kleine doorbraak werd vaak een grote
ramp. De eerste steden ontstaan en er worden nog
meer dorpen gesticht. Het ging in de eerste
hoofdstukken steeds over Zeeland. In hoofdstuk 5
wordt ingezoomd op de Oosterschelde; dat is
immers het centrale studieobject van de auteurs.
De toenemende handel wordt besproken en die is
natuurlijk onlosmakelijk verbonden met de steden
en stadjes langs de Schelde (zowel die aan de
Wester- en ook aan de Oosterschelde). Aan die
Boekbesprekingen
71
