door een legertje auteurs die de plantenwereld
van Zeeland in een historische en ruimtelijke
context plaatsen. Die hoofdstukken gaan over:
een synthese van de flora van Zeeland; bescher
ming van plantensoorten; de Zeeuwse duinen en
hun flora; de planten van de Grevelingen, een
afgesloten zeearm; het Volkerakmeer en het
Zoommeer, van estuarium naar zoet meer; Bra
bants brak en een puntje Zeeland, het Markie-
zaatsmeer; het Veerse Meer, waar het zilte water
de kalkrijke grond beroert; binnendijks zilt, over
oudland en nieuwe natuur; planten onder zout-
stress, de flora van slikken en schorren; de flora
van zeedijken en vloedmerken; planten in het
agrarisch gebied; akkerreservaten; planten van
het stedelijk gebied; flora van de Deltadammen;
bloemdijken; bossen en bosplanten; het pleisto
cene zand in Zeeuws-Vlaanderen; wegbermen en
campingfloristiek.
Het overzicht van alle Zeeuwse vaatplanten -
in 839 van de 1008 pagina's - geeft per soort een
goede kleurenfoto, een nauwkeurige beschrijving
van de standplaats en de bodem, de huidige ver
spreiding, de eerste vermelding voor Zeeland. De
opgaande of neerwaartse trend: gaat de soort
vooruit of achteruit en voor ongeveer de helft
van de 1320 behandelde soorten wordt dit onder
bouwd met gedetailleerde verspreidingskaartjes,
waarin aangeven is in welke kilometerhokken de
soort gevonden werd tussen 1970 en 1989 en in
welke daarna, tussen 1990 en 2017. Voor de
schorren en de duinen zijn er vooral positieve
trends. Dat is anders in het akkerbouwgebied
waar veel van de akker(on)kruiden zijn "doodge
spoten, plat geklepeld en kapot bemest". De kleine
30 ha akkerreservaten kunnen die negatieve ten
dens bij lange na niet compenseren. Ik moest bij
het lezen van de lotgevallen van de Zeeuwse
akkeronkruiden denken aan mijn opa, een keu
terboer in het Walcherse Kleverskerke. In zijn
door prachtige meidoornhagen gescheiden kavels
had ik als jongetje van zes nog aren gelezen ach
ter de door een span Zeeuwse trekpaarden
getrokken maaibinder - daar waren kleine kinde
ren en vrouwen (mijn oud-tantes) goed voor tot
anno 1950. Wat zou opa - en overige agrarische
familieleden van de vorige generaties - vinden
van al onze moderne drukte over akker(on)kruid?
Dat was voor iedere weldenkende Zeeuw "vuulte"
dat bestreden diende te worden. Over boeren die
hun akkers lieten verwilderen met onkruid werd
schande gesproken - het verging die "vule" boe
ren vaak ook niet goed, want de oogst leed echt
onder de concurrerende wilde flora. De onkruid-
bestrijding werd toen nog wel met de schoffel ter
hand genomen en was dus milieuvriendelijk. Als
scholier kon ik er veel geld mee verdienen in de
Wieringermeerpolder waar mijn ouders, met veel
andere Zeeuwen, naar toe waren verhuisd als
"pioniers" in de dertiger jaren.
Alle thematische hoofdstukken van de eerste
160 pagina's geven een goed beeld van de grote
historische veranderingen waaraan alle vegetatie
typen in de Zeeuwse delta onderhevig zijn en al
eeuwen zijn geweest in de wisselwerking tussen
zout en zoet, droog en overstroomd, en bovenal
onder invloed van de polderende Zeeuwen zelf en
in meer recente decennia de nationale, provinci
ale en lokale regelgeving t.a.v. natuurbeheer. Zon
der uitzondering geven alle schrijvers er blijk van
dat zij de impact van al die beheersingrepen
nauwkeurig monitoren. Ik vroeg me daarom af of
sommige auteurs, net als de hoofdredacteur en -
auteur Peter Meininger werkzaam zijn bij Rijks
waterstaat, of wellicht bij de Provincie Zeeland?
Ondanks de vroegere negatieve invloed van
schaalvergroting door ruil- en herverkaveling,
het pesticide-gebruik in de gangbare landbouw,
eutrofiëring en nog veel meer, is de laatste jaren
veel herstel gerealiseerd, hoewel het nog te vroeg
is voor een eindoordeel. Het zijn vooral de
opdringerige wijd verbreide plantensoorten die
het goed doen en dat is helaas niet altijd het geval
bij alle zeldzame Zeeuwse 'kroonjuwelen'. Het is
dus wel zaak om alle goede en soms kostbare
maatregelen van de laatste jaren door te zetten
om de Zeeuwse tuin in al haar floristische rijk
dom te laten groeien en bloeien.
Dank zij deze Flora Zeelandica hebben we een
prachtig en volledig beeld van hoe het er nu voor
76
B o e k b espreki n g e
