Zeeland 27.2
het begin van een hoofdstuk een samenvatting is
opgenomen, die als een 'spoiler' werkt, bijvoor
beeld bij het hoofdstuk over de stedelijke bebou
wing. Beter is een prikkelende vraagstelling aan
het begin met een korte slotbeschouwing aan het
einde, zoals bij het hoofdstuk over de stedelijke
bedrijvigheid.
Deze verschillen in aanpak komen de eenheid
van het boek niet ten goede. Enigszins verwar
rend is ook de afbakening in onderwerpen tussen
de hoofdstukken. Zo is onderwijs, inclusief de
Illustere School, ondergebracht bij het hoofdstuk
over de zorg, terwijl wetenschap is samengevoegd
met religie.
Deze geschiedenis van Middelburg getuigt
van grondig onderzoek, dat in een notenapparaat,
een bronnenoverzicht en een uitgebreide litera
tuurlijst wordt verantwoord. Belangrijk is dat ook
de resultaten van archeologisch en bouwhisto
risch onderzoek zijn meegenomen. Zo wordt bij -
voorbeeld de zichtbaarheid van de ringwalburg
uit de negende eeuw in het huidige stratenpatroon
geadstrueerd. De beeldredactie door kunsthistori
cus Katie Heyning heeft geresulteerd in een fraai
geïllustreerd boek. Verrassend zijn kleurendia's
uit het voorjaar van 1940 die zijn gemaakt kort
voor de verwoestende beschietingen door de
Duitse Wehrmacht. Bij de archeologische voor
werpen zijn heel bijzondere, zoals een zestiende-
eeuwse injectiespuit. Een rode draad in de illus
traties is de serie plattegronden van de stad door
de eeuwen heen, van de kaart die Jacob van
Deventer rond 1550 maakte tot een recente pro
jectie van de ringwalburg in het moderne Middel
burg door de Walcherse Archeologische Dienst.
Ieder hoofdstuk begint met zo'n kaart, waardoor
de stedelijke ontwikkeling over een periode van
meer dan een millennium goed te volgen is. De
keuze van de illustraties en de mooie vormgeving
dragen in hoge mate bij tot het leesplezier.
Middelburg, gezicht van de stad biedt belang
rijk materiaal voor professionele historici die zich
met vergelijkende stadsgeschiedenis bezig hou
den, maar de primaire doelgroep is toch de lokale
liefhebber. De lange lijst met intekenaren, die
voor het grootste deel uit Middelburg en omge
ving komen, getuigt daarvan. Het boek getuigt
ook van lokale trots. Dat wil echter niet zeggen
dat er geen oog is voor donkere perioden in de
Middelburgse geschiedenis, zoals het beleg van
1572-1574, de woonomstandigheden in de negen
tiende eeuw of de verwoestende brand van 17 mei
1940. Ook zaken die vanuit hedendaagse perspec
tief een zwarte bladzijde vormen komen aan de
orde, zoals de slavenhandel. In de discussies over
het slavernijverleden speelt de vraag of deze in
breder economisch opzicht al dan niet marginaal
is geweest. In het geval van Middelburg lijkt er
flink verdiend te zijn aan het leed van duizenden
Afrikanen.5 Daarmee draagt deze geschiedenis
van Middelburg bij aan een discussie op een
geheel ander terrein dan de stadsgeschiedenis. De
auteurs hebben niet alleen de historisch geïnte
resseerde Middelburgers voorzien van een rijk,
fraai en veelzijdig boek.
Noten
1 R.E. de Bruin, 'Nieuwe stadsgeschiedenissen in beeld',
Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiede
nis der Nederlanden 122 (2007) 411-424.
2 P. Kooij, 'Het formatvan de stad. Een evaluatie van
recente Nederlandse stadsgeschiedenissen', Bijdragen
en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der
Nederlanden 117 (2002) 293-306.
3 R.E. de Bruin, P.D. 't Hart, A.J. van den Hoven van Gen-
deren, A. Pietersma en J.E.A.L. Struick (ed.), Een paradijs
vol weelde. Geschiedenis van de stad Utrecht (Utrecht,
2000); J.G. Smit e.a. (red.), Den Haag, Geschiedenis van
de stad (Zwolle, 2004-2005).
4 J. Dekker, 'Inleiding', in: J. Dekker e.a. (red.), Middelburg.
Gezicht van de stad (Vlissingen-Middelburg, 2017) 9.
5 R. Paesie, 'Handel overzee', in Dekker e.a. (red.), Middel
burg, 105-106.
Dr. Renger de Bruin
Hoogleraar geschiedenis en kunstgeschiedenis aan de Uni
versiteit van Utrecht
Boekbesprekingen
81
