Deltagebied is een kunstmatig landschap met
imposante werken van beton en dammen en
dijken van asfalt, in combinatie met natuurlijke
kustelementen als duinen en vooral vormgegeven
vanuit een waterstaatkundig vertrekpunt: bij
voorbeeld bij de locatiekeuzes voor de Deltadam-
men. Ook reflecteert het landschap in de Delta
een ommekeer in denken over de betekenis van
de Deltawateren voor de natuur, de opkomst van
het duurzaamheidsideaal en het besef dat welzijn
niet gelijkstaat aan welvaart. De afsluitbare
kering en de compartimenteringswerken gaven
de garantie op een afdoende getijdewerking in
de Oosterschelde en het resultaat weerspiegelt
een echt Nederlands compromissenlandschap. Een
landschappelijke ingreep die internationaal nog
steeds met ontzag wordt bekeken.
Zestig jaar na de Deltawet wordt Nederland
als gevolg van de klimaatveranderingen opnieuw
geconfronteerd met een grote uitdaging. Zee
spiegelstijging zal in de toekomst zeker leiden
tot nieuwe maatregelen, waarbij de Deltawateren
voldoende capaciteit moeten hebben om bij storm
en hoge waterstanden het rivierwater te kunnen
bergen. Zorgvuldige omgang met het landschap
en een goede ruimtelijke inpassing zijn belang
rijke pijlers, dit is een pittige uitdaging voor het
Deltagebied.
Mijn inziens zal in de toekomst het grootste
knelpunt van de waterveiligheid liggen in het
benedenrivierengebied, het gebied waar de water
standen zowel worden beïnvloed door de zee als
ook door het rivierwater.
Beeldvorming
De Deltawerken als Nederlands icoon zijn het
symbool van een krachtdadige overheid en
nationale trots. Samen met de Zuiderzeewerken
en de havenuitbreidingen van Rotterdam vormen
dit de 'grote projecten' met internationale allure.
Nederlanders zijn trots zijn op de Deltawerken
volgens een enquête uit 2006.
Tegenwoordig wordt vaak het beeld geschetst
dat bij uitvoering van de Deltawerken in de jaren
'50 en '60 men enkel oog had voor het creëren
van meer veiligheid en dat pas in 2008, dankzij
de commissie-Veerman, ook wel de Tweede Del
tacommissie genoemd, aandacht kwam voor een
bredere kijk en de integrale aanpak. Echter bij de
uitvoering van de eerdere plannen is van meet af
aan gestreefd naar een harmonieuze ontwikke
ling van het Deltagebied. Na voltooiing van een
werk werd het stokje voor het inrichten van het
gebied overgedragen aan planologen en andere
planners. Bovendien zijn in de vormgeving van
de Deltawerken vooruitstrevende ruimtelijke,
landschappelijke en architectonische inzichten
toegepast. Zo was de landschappelijke inpassing
veelal in handen van Staatsbosbeheer en werd
rekening gehouden met de geomorfologie van het
landschap en met de overgangen tussen zee en
land.
Internationaal hebben de Deltawerken nog
steeds een iconische status. In Nederland is de
glans van de iconische status wel wat verloren
gegaan omdat gaandeweg duidelijk geworden
is dat aan de rigoureuze aanpak ook serieuze
nadelen kleven. Dit besef heeft er wellicht toe
geleid dat Nederland de Deltawerken niet voor de
Werelderfgoedlijst van de Unesco heeft voorge
dragen. In Nederland lijken de Deltawerken wat
in de vergetelheid te raken, terwijl deze door de
American Society of Civil Engineers nog steeds
als een van de zeven moderne Wereldwonderen
worden beschouwd. De laatste jaren lijkt er weer
sprake te zijn van een groeiende waardering
voor de Deltawerken. Met het project Beleef de
Deltaroute brachten in 2015 Rijkswaterstaat en de
ANWB de Deltawerken weer voorzichtig onder de
aandacht.
Epiloog
Wereldwijd zijn de meeste delta's dichtbevolkt
met een verder toenemende bevolkingsdichtheid
en een verdergaande verstedelijking. Een speelt
een scala aan problemen die door zeespiegel
stijging versterkt zullen worden. Orkanen en
tsunami's slaan grilliger en onvoorspelbaarder
78
Boekbesprekingen
