C A n"c R O.
DISPUTATIO CHIRCRGICO-MED1C A
INAUGURALIS,
X_v d M,
PraificieSummo Numinc
Ex Autorit ate Magnifies D. Reft oris
D. JOHANNIS COCCE]I,S.S'
Tfaeol. Dod. ejufdemque Faculcacis inllluftri
Acad. Lugd. Bat- Profefloris,
N e c n o N
Amptiflimi Senatus Academici Ctmfènftt
TacaUatis Medic a decrcto
Pro gradu Dodotttüs, faoimifijoe in Medicini Hono-
ribus Privilegusritè confequcndis,
Publico examine Jubiicit
ANTONIUS dHEYDE, Philippine Fl*ndruj.
Ad diem i. Novembru loco horifque fo litis.
UmBAT
\B1BL.
Luoduni Batavorum,
Apud Vlduam Hxrcdes Joannis Elsevirii»
Academhe Typograph.
clo be lxvui.
3. De Heides chirurgisch-medisch proefschrift uit november
1668, gewijd aan de behandeling van kanker. Het geschrift
is door De Heide opgedragen aan zijn vader, de chirurgijn
Cornelis de Heyde uit Philippine, en zijn promotor Franciscus
de le Boë Sylvius. (Universiteitsbibliotheek Leiden)
zijn vertaling van een verhandeling van de
Engelse geneesheer Thomas Willis (1621-1675),
namelijk dat de scheikunde de basis is voor
de kennis van het menselijk lichaam.9 Deze
scheikundige inslag van De Heide valt direct
terug te voeren op zijn vorming. Deze had hij
opgedaan, allereerst, in Middelburg tijdens zijn
chirurgijnsopleiding in de vroege jaren 1660. Die
stond toen onder leiding van de arts en lector
anatomie Cornelis van de Voorde en de chirurgijn
Cornelis Hendricx.10 Later, van eind november
1667 tot begin november 1668, studeerde
De Heide net geen vol jaar aan de Leidse
Universiteit. Daar promoveerde hij tot Medisch
Doctor bij de hoogleraar Franciscus dele Boë
Sylvius (zie afb. 2 3).11 Zowel in Middelburg
als in Leiden waren de betrokken opleiders
een fervent aanhanger van de iatrochemie,
een geneeskundige stroming gegrondvest door
Philippus von Hohenheim (c. 1494-1541), beter
bekend onder de naam Paracelsus. Diens theorie
was daarna verder ontwikkeld en aangepast
4. Anthony Everaers (1627-1679), (her-)oprichter en president
van het Collegium Medicum Mediobu (1668-1680),
waarvan ook De Heide lid was. Door het opschrift 'HELMONT'
op de boekband betoont Everaers zich een aanhanger van diens
iatrochemische leer. (Foto RKD, Den Haag)
door de Zuid-Nederlandse arts Jan Baptista van
Helmont (1577-1644). Paracelsus en Van Helmont
bestreden de klassieke humeurenleer van Galenus
en trachtten de geneeskunde op (al-)chemische
wijze opnieuw vorm te geven. De Middelburgse
lector Van de Voorde stond zelfs bekend als 'den
Chymischen Doctor',12 en zijn collega Anthony
Everaers, de president van het in 1668 gestichte
Collegium Medicum Medioburgense (waarvan De
Heide, na zijn studie, ook lid werd) liet zich fier
portretteren met een boek waarop in grote letters
de naam 'Helmont' prijkte (zie afb. 4).13
De Heides inzet voor een nieuwe farmacie
Voornoemde Thomas Willis, van wie De Heide
in de jaren 1676-1681 drie boeken uit het Latijn
naar het Nederlands zou vertalen (afb. 5),14
was eveneens een van de grote voorvechters
van een op scheikundige middelen gestoelde
artsenpraktijk. Saskia Klerk heeft in haar
recente studie Galen reconsidered. Studying drug
88
Antonius de Heide
