Zeeland 28.3
tab;XIII. ,<ya.
cy-
interactie met zijn collega's en de aanwezige
chirurgijnsleerlingen. Het zou dus heel goed
kunnen dat De Heide zijn belangstelling voor de
bloedsomloop te danken heeft gehad aan bijeen
komsten in het Zeeuwse anatomisch theater.
Met andere woorden, juist De Heide mag gezien
worden als zijnde stevig ingebed in de beide
Zeeuwse medische Collegia; sterker nog, hij mag
hun meest succesvolle product worden genoemd.
Even merkwaardig is Elderings stelling dat De
Heide slechts een klein netwerk bezat, waardoor
zijn bekendheid zou zijn achtergebleven bij die
van andere onderzoekers. Na zijn huwelijk in
maart 1680 met Margaretha van Waesberge,
dochter van de Amsterdamse uitgever Johannes
Jansonius van Waesberghe (1616-1681), was An-
tonius de Heide geparenteerd aan nota bene drie
Amsterdamse uitgevershuizen. Zijn vier zwagers
Johan en Gillis van Waesberge, Willem Goeree
en Jan Wolters stonden allen tot in de achttiende
eeuw aan het hoofd van succesvolle uitgeverijen
met connecties door geheel Europa. Een groter
netwerk ter verspreiding van zijn ideeën kon De
Heide zich niet wensen. Zelfs de Nederlandse
vertaler van De Heides Anatome Mytuli (1683), de
arts en latere hoogleraar Theodorus Janssonius
van Almeloveen (1657-1712), was familie. Diens
enorme geleerdennetwerk is nota bene onderwerp
geweest van een afzonderlijke studie.40
Invloed en betekenis
Juist dankzij dit grote en internationale familie
netwerk vonden De Heides studies ook snel de
weg naar het buitenland. Als eerste werd De
Heides anatomisch-microscopisch onderzoek
naar de 'Teel-deelen in een Kik-vors wijfje'
besproken in het internationale en gezaghebbende
tijdschrift Acta Eruditorum (afb. 9).41 Met dat
onderzoek schaarde De Heide zich in de lange
rij van zeventiende-eeuwse onderzoekers naar
de voortplanting van mens en dier. Sinds René
Descartes het menselijk lichaam als een soort
machine had gepositioneerd, was de vraag naar
voren gekomen hoe deze machines dan baby
machientjes konden creëren. Vanaf het midden
van jaren 1650 had dit gezorgd voor een duide
lijke cartesiaans geïnspireerde onderzoeks-
agenda.42 Dergelijk onderzoek naar de voortplan
ting van uiteenlopende diersoorten en de mens is
verricht door onderzoekers als Anthony Everaers,
Reinier de Graaff, Johannes Swammerdam,
9a De Heides observatie van de 'Teel-deelen in een Kik-vors
wijfje'. Originele afbeelding uit De Heides Nieu Ligt (1682).
9b De Heides observatie van de 'Teel-deelen in een Kik-vors
wijfje'. Afbeelding in de Acta Eruditorum (1683).
Iafbeeld modi
jn Ukcddji
Aafc
Ul.afbeeldineli
Antonius de Heide
93
