Zeeland 28.3
Zeewier: de oplossing voor alle problemen?
nieuwe bron van voedsel voor mens en dier, als
FOTOSYNTHESE
Klaas Timmermans
Zeewier staat volop in de belangstelling. Als
bron voor chemicaliën, zelfs als alternatieve bron
van energie. Voordat het zover is zal er nog het
nodige moeten gebeuren. Grootschalige duurzame
teelt van zeewier staat nog in de kinderschoenen,
en het is onduidelijk waar zeewier het beste voor
gebruikt kan worden. Gaan we zeewier eten, gaan
we componenten eruit raffineren? In dit artikel
geef ik een overzicht van de stand van zaken rond
zeewier, de mogelijkheden, de problemen, en welke
rol Zeeland hierin kan spelen.
Alle leven komt uit zee, zo simpel is het. De
basis van alle leven, ook in zee, is fotosynthese:
het proces in de natuur waarbij met zonne-
energie, voedingsstoffen (bijv. nitraat, fosfaat) en
chlorofyl, koolstofdioxide wordt vastgelegd en
omgezet in biomassa en zuurstof. Foto-autotrofen
(letterlijk: licht-zelf-voorzienenden) zijn de
organismen die licht als energie gebruiken, en
Fotosynthese
daarmee zuurstof en biomassa produceren. Dit
gebeurt op het land en zeker ook in zee: allerlei
plantaardige organismen, zoals zeewieren,
vangen zonlicht in, nemen voedingsstoffen op
en vormen zo plantaardig materiaal, dat als
voedsel en energie voor andere organismen kan
dienen. Zeventig procent van het oppervlak
van de aarde is bedekt met water, 98% daarvan
is ook nog eens zout water, maar dat levert
slechts verwaarloosbare hoeveelheden van ons
voedsel en energie. Waarom is dat zo? Zou dat
zoute water waar we zo veel van hebben, zeker
in Zeeland, niet efficiënter gebruikt kunnen
worden voor de productie van voedsel en
energie? Daar is alle reden voor want traditionele
landbouwgronden raken op of uitgeput. En er
komen steeds meer mensenmonden om te voeden.
Zeewier kan de nodige biomassa vormen
waarmee we (in principe) op een duurzame ma
nier voedsel en energie van de toekomst kunnen
maken. Voor sommige mensen mag dit allemaal
nieuw en revolutionair klinken. Maar laten we
wel wezen: niets nieuws onder de zon. Gedurende
miljoenen jaren wordt al plantaardig materiaal
gevormd. Het merendeel daarvan wordt direct ge
consumeerd door de organismen die ervan leven.
Een klein deel, hooguit een paar procent, wordt
niet opgegeten, valt naar de bodem, wordt daar
begraven in het sediment, en in de miljoenen
jaren erna kan het langzaam maar zeker worden
omgezet in iets dat wat we nu fossiele brandstof
fen noemen. Het gas, de olie en de kolen die we
nu gebruiken zijn afkomstig van plantaardig ma
teriaal dat ooit is gevormd in zee en op land. Dat
brengen we naar de oppervlakte, transporteren
het naar raffinaderijen en industrieën, gebruiken
het direct als brandstof of maken er vele produc
ten van, van chemicaliën tot plastics. Hiermee
verstoren we de koolstofcyclus volledig: in de
laatste honderden jaren zijn we als mensheid be
zig, in steeds hoger tempo, om de fossiele brand
stoffen er doorheen te jagen, en brengen daarmee
enorme hoeveelheden CO2 in de atmosfeer. Dit is
dus precies de tegenovergestelde reactie van de
fotosynthese, waar juist koolstofdioxide wordt
vastgelegd, bijvoorbeeld door zeewier. Verhoogde
concentraties koolstofdioxide in de atmosfeer
zorgen voor een snelle opwarming van de aarde,
inclusief de oceanen.
In het zeewieronderzoek bij het NIOZ, het
Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee,
vestiging Yerseke, richten wij ons op het func
tioneren van zeewieren. Dus bijvoorbeeld:
hoeveel voedingsstoffen nemen ze op, welke
zuurstof
(02)
CONSUMPTIE of
.VERBRANDING
BIOMASSA/ ENERGIE
(fossiele)
brandstof
koolstofdioxide
water (H20)
Zeewier
81
