AW.
28
Spaanse kooplieden en Spaanse wijnen
Met kranen zoals deze in Brugge werden de wijnvaten uit
de schepen getild. Op de voorgrond worden vaten bijgevuld
en wordt wijn gekeurd. Miniatuur uit een gebedenboek,
geïllustreerd door (atelier) Simon Bening, ca. 1520. Bayerische
Staatsbibliothek München ms 23.638, f. 11v
Beide typen wijn hadden in hun export te
lijden onder de Ottomaanse overheersing van
het gebied, en werden daarom door slimme
ondernemers al snel in andere gebieden rond de
Middellandse Zee geproduceerd, die niet onder
Ottomaanse invloed stonden. Daaronder was ook
de zuidkust van Spanje.
Willem Lobe haalde ook bastert, of bastaart,
uit Middelburg. Deze was net als malvasia en
romanie zoet. Maar welke druivenrassen werden
gebruikt, waarom de wijn bastert of bastaart
heette en wat de gebruikte wijnmaaktechniek
was, daarover verschillen de meningen. De
bekende Italiaanse reiziger Guiccardini, die
sinds 1541 in Antwerpen woonde en in 1567 een
beschrijving van de Nederlanden publiceerde,
omschrijft bastaart net als romanie als een witte
Spaanse wijn. Een moderne Spaanse sherry-
producent, die ik er eens naar vroeg, is van
mening dat het waarschijnlijk geen pure wijn
was, maar dat er zoete most aan een basiswijn
toegevoegd werd. Naar een dergelijk procedé
verwijst ook een Engelse tekst uit 1598, die
bastaart omschrijft als vin cuit, gekookte wijn,
waaraan most - onvergist druivensap - is
toegevoegd.4 Bij dit proces werd wijn ingekookt,
zodat water verdampte, wat de wijn zoeter en
stroperiger maakte. Nog zoeter werd de wijn dan
door er vers druivensap aan toe te voegen.
Verrassend is echter dat er in Middelburg
ook zure bastaart en zure romanie verhandeld
werden. Deze wijnsoorten vinden we onder
ander in het uittreksel van een rekening uit
1565/66 van Jeronimus de Craen, waarin deze
de impost (een soort belasting) noteerde die
per vat werd geheven op wijnen aangevoerd in
Middelburg, Vlissingen, Arnemuiden en Veere.5
Op dit moment doe ik nog onderzoek naar die
wijnen. Maar we weten al wel dat ze geëxporteerd
werden uit Andalusische havens als San Lucar de
Barrameda en Cadiz. De eerste is nog steeds een
bekend plaatsje in de sherry-streek, waar nu de
manzanilla vandaan komt.
Welk van deze wijnen door de wijngoten van
Alonso Semeijnes stroomde, weten we helaas
niet. De witte zou romanie geweest kunnen
zijn, zuur of zoet. Voor wat de rode betreft: in
het sherrygebied staan nu nog nauwelijks rode
druivenrassen aangeplant, maar vroeger was
dat anders. Maar of de wijnen daarvan naar
Middelburg werden verscheept? Of zou Alonso
iets goedkopere wijn door zijn goten hebben
laten stromen? Wijn uit het westen van Frankrijk
In de haven van Middelburg kwamen in de zestiende eeuw
diverse soorten Spaanse wijnen aan. Zeeuws Archief, Zeeuws
Genootschap, Zelandia Illustrata, Deel I, nr. 299
