r
ss*
3psgüi|
1
s^asf-
I
I
1
RSe&W-
A*
r .z. o
z-,' A
S' -V <A
fW"
^EL AN DI A i
T Y P K S
iA
swy
^.tialrnte '-pep
'ivKc
RT'W1 ir
iS
-T'f
Zelandiae typus, ca 1560, Zeeuws Archief, Zeeuws Genootschap, Zelandia Illustrata, dl I, nr 63
2
Potvis bij Biervliet 1429
Drs. G.R. Heerebout (1946) studeerde mariene biologie
aan de Leidse universiteit en is tegenwoordig sterk
geïnteresseerd in de geschiedenis van de biologie.
Hij is conservator van de naturalia collectie van het
genootschap en hoofdredacteur van dit blad.
Doornik was een bijzondere stad. Vlaanderen
werd in leen gehouden van de Franse koning
door de graaf van Vlaanderen. De stad Doornik
maakte van dat leen geen deel uit, maar was
een kroondomein en werd direct door de koning
bestuurd. Op grond van het stroomregaal
(de vorst heerste over de wateren) kwam de
gestrande potvis kennelijk de koning toe en
om die reden zal hij gewaarschuwd zijn. Het
financiële voordeel ging dus aan Biervliet
voorbij. In de stadsrekening staat er dus ook geen
inkomstenpost voor.
In een recent overzicht van Smeek en Evans
(2018) worden alle gestrande potvissen rond de
Noordzee opgesomd. De oudste vermeldingen
(vanaf de dertiende eeuw) zijn allemaal
onvoldoende gedocumenteerd, maar op grond van
de beperkte gegevens wordt toch aangenomen
dat het potvissen betreft. Deze vermelding is de
oudste, goed gedocumenteerde vermelding uit
het Noordzeegebied van een gestrande potvis.
Dank aan Jan van Loo, die bij zijn rederijkers-
onderzoek deze potvis tegenkwam en mij daarover
inlichtte, en aan Rinus Willemsen, die zo vriendelijk
was de relevante delen van de stadsrekening voor
mij te transcriberen.
De tekening (ook de oudste potvistekening) in de
stadsrekening maakt de waarneming 100% zeker.
Literatuur
Smeenk, C., en P.G.H. Evans, 2018. Review of sperm whale
(Physetermacrocephalus) strandings around the North
Sea. Lutra 61 (1): 29-70.
Ft 1
papuwr-
\ayjcniure
S-cdet.
V Z^ntfacht-
bw. s‘^
~°A
iS&aJi J’SSlS)*' Polder van namen
“s-y’ -*4
.^d^aur esCanfutve.
polder-
i^tidiaria ^etandwaje
lA... 'D frj
■ye^^'^^^-^^^-'Woensdrec ht
btdA Sanfvhet
^fteren/de
'if-
O-r?
t =-
1 Sterladf’
■JWatervkrt haihoute d
8v<&c .z'P Kf pr f'y >»-
Crayrzr
MjntQverue J^StAfaran'ete
7aaaW^,Avl^sSk'j
tgbg~-w X. -<*■» in --z” •-' -
.</w -&-4è £“^4^ m Ap'\t,';lhP (’■erA,
a#:- c&^£hiC. s"'SrgZ '-Pb^'‘- 5""
A
-'A'*' -■
^('adjandtgEln^riic- k
- (n0C^,: '^k„g
iJ^ye.
Arden^rd\
S^det-
Nrtarktj
