bij Zoutelande Kwartel
Dinsdag 22 januari 2013 was een koude dag. Het vroor enkele graden en er was veel sneeuw gevallen. Ik had een
vrije dag en besloot om mijn vaste 'rondje Westkapelle' te gaan doen; de kreek, de zeedijk, het Vroon checken,
misschien nog naar de begraafplaats. Omdat ik bij de kreek wilde beginnen, nam ik de route door Zoutelande, via
de N288. Kort nadat ik Het Kustlicht gepasseerd was, zag ik van rechts iets aan komen vliegen en in de besneeuwde
berm duiken. Huh, dat lijkt wel een Kwartel! Ik reed met een gangetje van zo'n 70 kilometer per uur, dus moest vol in
de remmen. Bij de kruising verderop keerde ik de auto, reed terug en parkeerde de auto half op de weg, half in de
berm ter hoogte van een boerderij waar ik de vogel had zien invallen. Vijf minuten wachten, tien minuten... Ik was
er vrijwel zeker van dat ik een Kwartel gezien, maar wilde niet weggaan zonder dat ik een foto had. Bij mijn weten
waren in Nederland nauwelijks winterwaarnemingen van Kwartels. Ik stapte de auto uit en liep langzaam langs wat
kreupelhout dat de berm scheidde van het erf van de boerderij. Door een opening in het kreupelhout zag ik de
Kwartel plotseling zitten op het besneeuwde erf. Ik greep direct naar mijn camera, maar voordat ik de lens kon richten
vloog de vogel op en plofte een twintigtal meters weer verder in een bramenstruik. Tijdens het opvliegen en landen
hoorde ik de vogel roepen; een zacht, rollend wriet (cfSvensson et al. 2001 j.
Ik besloot om in de beschutting van het huis te wachten
tot de Kwartel zich weer zou verroeren. Dat duurde niet
lang. Ik hoorde opnieuw het zachte roepje dat ik ook
hoorde toen de vogel wegvloog. Ik keek in de richting
van het geluid en daar zat de Kwartel, open en bloot
onder de bramenstruik langs de rand van het erf, op zo'n
acht meter afstand. Gedurende twee minuten kon ik de
vogel prachtig bekijken en fotograferen. Even later vloog
de vogel opnieuw op en verdween naar de andere kant
van de boerderij. Daar trof ik de vogel opnieuw aan,
zittend in de sneeuw in de beschutting van het huis. Ik
maakte opnieuw een paar foto's, waarna de vogel op
nieuw opvloog en in de richting van de weg verdween.
Gealarmeerd door mijn bericht op de Whatsapp-groep
arriveerden al snel Pirn Wolf en Bart Schot. Inmiddels
had ik de Kwartel al een half uur niet gezien, maar ik had
het vermoeden dat de vogel niet ver weg kon zijn. Ge
drieën liepen we door de wegberm langs de tuin van de
aangrenzende boerderij, toen de vogel plotseling uit die
tuin opvloog, de weg en de daarnaast liggende akker
overstak en landde in een haag aan de noordrand van
een camping. Marcel Klootwijk was nog net op tijd om
de vogel weg te zien vliegen.
Het leek me een gewone, Europese Kwartel, maar ik wist
dat Japanse Kwartels (Coturnix japonica) veel in volières
worden gehouden en in uiterlijk nauwelijks te onder
scheiden zijn van Europese Kwartels. De vogel vertoon
de echter geen tekenen van gevangenschap. De vogel
kon prima vliegen, droeg geen pootringen, had geen
beschadigde veren en gedroeg zich tamelijk schuw.
Daarnaast reageerde de vogel zeer alert toen ik met
mijn telefoon de zang van Kwartel afspeelde; de vogel
antwoordde verschillende malen met het zachte wriet
dat ik eerder in dit artikel al noemde.
Na wat onderzoek op internet en in de verschillende
avifauna's concludeerde ik dat dit de eerste winterwaar-
neming (december t/m februari) is van een Kwartel op
Walcheren. In Zeeland is één winterwaarneming bekend;
van december 1955 tot 1 februari 1956 verbleef een
vogel bij De Braakman (Giervalk 51: 86,1961). Vanuit de
rest van Nederland zijn ongeveer tien wintergevallen
bekend, waaronder de waarneming van een vogel op 22
januari (frappant!) 1996 die onder vergelijkbare (winter
se) omstandigheden werd aangetroffen bij Den Oever,
Noord-Holland (Keizer, R. en Offereins, R. 1997 2).
Of in de afgelopen winter (2012/2013) in Noord-Euro
pa meer winterse Kwartels zijn opgedoken, is mij niet
bekend. Frappant is wel dat Pim Wolf op 15 november
2012 een Kwartel zag en fotografeerde langs de Wes-
terschelde bij Rilland. De najaarstrek van Kwartels loopt
doorgaans tot eind september, enkele tot half oktober
(Bijlsma et al. 20013). Hoewel officieel geen wintergeval
is de waarneming van de vogel bij Rilland wel degelijk
'outseasonal'. Vallen deze waarnemingen binnen een pa
troon dat Kwartels steeds vaker in Noord-Europa zullen
overwinteren? Hoe dan ook, de Kwartel is een mysteri
euze vogelsoort die ons in de toekomst vast vaker zal
verrassen.
Thomas Luiten
1 Svensson L., Grant P.J., Mullarney K. Zetterström D. 2001.
Europese vogels. Alle vogels van Europa, Noord-Afrika en het
Midden-Oosten. Tirion, Baarn.
2 Keizer R. Offereins R. 1997. Winterwaarnemingen van Kwar
tels in Nederland. Dutch Birding 19:11-12.
3 Bijlsma R.G., Hustings F. Camphuysen C.J. 2001. Algemene
en schaarse vogels van Nederland (Avifauna van Nederland 2).
GMB Uitgeverij/KNNV Uitgeverij, Haarlem/Utrecht.
4 'tZwelmpje 28e jaargang, 2013
