Sloop van kerken in Zeeland archeologieerfgoededucatiegeschiedbeoefeningmonumentenwachtMONUMENTENZO RGmuseastreektalen Bonte schilderingen door J. Colette uit 1950/1951 in de RK Sint-Petrus en Pauluskerk te Vogelwaarde-Boschkapelle. herbestemming te komen. Flexibiliteit met het bestemmingsplan is dan een belangrijke randvoorwaarde. Herbestemming valt te prefereren boven sloop. Met sloop verdwijnt er meer dan alleen een gebouw, met sloop wordt ook het hart uit de samenleving verwijderd. Sloop brengt ook vaak emotionele schade met zich mee. Tot op heden zijn in Zeeland vier kerken gesloopt. In alle gevallen heeft er voorafgaand aan de beslissing tot sloop geen cultuurhistorisch onderzoek plaatsgevonden en kon er dus ook geen goede afweging worden gemaakt. Kerken uit de wederopbouwperiode en andere kerken zonder monumentenstatus lopen het grootste gevaar, min of meer ongemerkt, onder de slopershamer te verdwijnen (zie ook artikel 'Sloop van kerken in Zeeland'). Tot slot De kerkelijke en de burgerlijke gemeente moeten meer met elkaar samenwerken. Momenteel opereren kerken veelal op eigen houtje en zijn gemeenten zich te weinig bewust van wat er bij de kerken speelt. Een betere communicatie en meer uitwisseling van informatie is voor de instandhouding van historische kerken zeer wenselijk. De gemeenten krijgen hierdoor de mogelijkheid om in hun beleid in te spelen op veranderingen in het kerkelijke landschap. Ook zal er bij de gemeenten meer begrip ontstaan voor de kwetsbaarheid van de instandhouding van kerken. Deze is namelijk te veel afhankelijk van een beperkt aantal vrijwilligers, die een (te) zware last op hun schouders moeten torsen. Overheden zouden, vanuit hun maatschap pelijke taak en verantwoordelijkheid, voor verlichting kunnen zorgen door bijvoorbeeld (centrale) ondersteuning te bieden. Zoals in het hoofdartikel al is aangegeven, is sloop soms een logisch gevolg van een proces dat al veel eerder is begonnen (exploitatie problemen, leegstand). Het proces van verval kan te ver zijn voortgeschreden en de kosten voor restauratie dermate excessief, dat er geen ander alternatief meer is. Ook is het niet altijd mogelijk om na sluiting van een kerk een nieuwe, passende herbestemming te vinden. Soms gebeurt het dat sloop bij voorbaat gewenst is, een eigenaar is immers niet altijd bereid een nieuwe functie toe te laten en kan sloop prefereren boven herbestemming. Daarbij kunnen ook financiële motieven een rol spelen. Daarom is een goede communicatie met de eigenaar van een kerkgebouw van levensbelang voor het behoud ervan. Gemeenten zijn daarbij beducht voor mogelijke financiële consequenties; zeker bij rijksmonumenten bestaat de maatschappelijke verantwoordelij k- heid deze monumenten voor het nageslacht te behouden. Wat te doen als de eigenaar/ gebruiker het gebouw verlaat en er geen onderhoud meer aan wordt verricht? Dan vindt een acute dreiging plaats van hetgeen volgens de wet is beschermd en dan is de gemeente aan zet. Herbestemming van een kerk valt vanuit verschillende invalshoeken te prefereren boven sloop. Naast de monumentale, cultuur historische, bouwhistorische waarde, is een kerk bijna altijd beeldbepalend voor een stad of dorp. Kerken zijn in hun verschijningsvorm veelal uniek en geven identiteit aan de plaats waar ze staan. Daarnaast is een besluit tot sloop vaak erg snel genomen, zonder dat men vol doende op de hoogte is van de cultuurhistori sche waarde die het gebouw heeft en zonder een brede maatschappelijke afweging. Niet in de laatste plaats is sloop van een kerk voor veel mensen een emotionele gebeurtenis, zeker als niet goed naar alternatieven is gezocht. Veel mensen, gelovig of niet, koesteren een band met een kerkgebouw of prefereren de esthetische en emotionele waarde ervan boven de eventuele aldaar geplande nieuwbouw. Ten slotte is sloop kapitaalvernietiging. Uit de enquête die ten behoeve van het onder zoek onder de Zeeuwse gemeenten is uitgezet, is gebleken dat er vanaf de jaren zestig van de twintigste eeuw in Zeeland vier kerken zijn gesloopt. De sloop van de Opstandingskerk uit 1890 in 1968 in Wissenkerke (Noord- Beveland) had als voornaamste oorzaak restaura tieachter-standen. Op dezelfde plaats heeft men een geheel nieuwe kerk gebouwd, in combinatie met een dorpshuis. De sloop werd achteraf De Opstandingskerk te Wissenkerke, Noord-Beveland, voor de sloop in 1968 (bron: gemeente Noord-Beveland). Zeeuws Erfgoed 15

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeuws Erfgoed | 2005 | | pagina 15