NOTEN
1Zie het overzicht bij P. Corsi, 'History of science, history of philosophy and history
of theology', in P. Corsi en P. Weindling (redInformation Sources in the History of
Science and Medicine (london, 1983) 3-26, en de literatuur in noot 6.
2. Zie R. Toellner, 'Heilkunde/Medizin II', in Theologische Realenenzyklopadie (Ber-
lijn-New York, 1985) XIV, Lief. 5, p. 743-752 en de daar genoemde literatuur. Het
merendeel van deze studies betreft de Oudheid en middeleeuwen.
3. W. Pagel, 'Religious motives in the Medical Biology of the XVIIth Century', Bulletin
of the History of Medicine 3 (1935), samen met andere studies herdrukt in W. Pagel,
Religion and Neoplatonism in Renaissance Medicine, edited by M. Winter, London,
1985.
4. R. Porter (ed.), Patients and practitioners. Lay perceptions of medicine in pre-indu-
strial society. Cambridge-London, 1985. Eerder probeerde W.J. Sheils (red.), The
Church and Healing, Oxford, 1982, een aanzet in deze richting te geven.
5. A. Wear, 'Puritan perception of illness in seventeenth century England', in Porter,
Patients and practitioners, 55-99. Zie ook J. Geyer-Kordesch, 'Cultural habits of ill
ness: the Enlightened and the Pious in eighteenth century Germany', ibidem, 177-
204.
6. R.K. Merton, Science, Technology and Society in Seventeenth Century England. New
York, 1970. Dit betreft een reprint van 1938 mèt 'Preface 1970'. Verder: C. A. Rus
sell (red.). Science and Religious Belief; a Selection of Recent Historical Studies,
London, 1973, waarin vooral het artikel van A. Rupert Hall, 'Merton Revisited, or
Science and Society in the Seventeenth Century', 55-73.
7. Van hun werken noem ik alleen: Ph. Ariès, Western attitudes toward death, from the
Middle Ages to the present, Baltimore, 1974; M. Foucault, Naissance de la clinique.
Paris, 1963; T. Szasz, The Myth of Mental Illness, New York, 1961 en Ch. Webster.
From Paracelsus te Newton: magic and the making of modern science, Cambridge,
1982. Zie het overzicht van M. MacDonald, 'Anthropological perspectives on the
history of science and medicine' en van L.J. Jordanova, 'The social sciences and his
tory of science and medicine", in Corsi en Weindling, Information Sources, resp. 61-
80 en 81-96.
8. Zie uit de zeer omvangrijke literatuur over dit onderwerp i.h.b. C. Hill, Society and
Puritanism in Pre-Revolutionary England, London 1964, en Ch. Webster, The great
Instauration: Science, Medicine and Reform, 1626-1660, London, 1975.
9. Vgl. F.E. Stoeffler, German Pietism during the Eighteenth Century, Leiden, 1965
(1971).
10. Zie i.h.a. J.N. Bakhuizen van den Brink en W.F. Dankbaar, Handboek der kerkge
schiedenis (Den Haag, 1968) 47-56; H. Heppe, Geschichtedes Pietismus und der Mys-
tik in den Reformirten Kirchen, namentlich der Niederlande, Leiden, 1879; W. Goe-
ters. Die Vorbereitung des Pietismus in der Reformierten Kirche der Niederlande bis
zur labadistischen Krisis 1670, Leipzig, 1911, en meer recent: F.E. Stoeffler, The Rise
of Evangelical Pietism, Leiden, 1971 en J. van den Berg en J.P. van Dooren, Pietis
mus und Réveil, leiden, 1978.
11. Zie T. Brienen e.a., 'Nadere Reformatie, een poging tot begripsbepaling', in Docu
mentatieblad Nadere Reformatie 7(1983), 109-116 en idem, De Nadere Reformatie
beschrijving van haar voornaamste vertegenwoordigers, 's-Gravenhage, 1986. C.
Graafland noemt in zijn studie 'De Nadere Reformatie en haar culturele context', in:
Met het Woord in de tijd; een bundel artikelen rondom het thema 'evangelisatie en cul
tuur' ('s-Gravenhage, 1985) 117-138, onder het kopje 'De wetenschapsbeoefening'
alleen Voetius' algemene visie op wetenschap .Vgl. voor Zeeland de bekende bijdra-
80
