V. OBSERVATIES EN OBSERVATIE-TECHNIEKEN
1. P. Broughton, 'The first predicted return of cornet Halley', in JHA, 16 (1985), 123-
133.
2. P. Geyl. Geschiedenis van de Nederlandse Stam, II (Amsterdam, 1949), 343. Vooreen
in 1618 gevoerde polemiek, zie: G.J. Johannes, Aenmerkingen op de tegenwoordige
Steert-Sterre. Jacob Cats' visie op sterren, kometen en hun invloed, Utrecht, 1986.
3. Recente catalogi erkennen trouwens alleen de naam van een ontdekker voor kometen
welke na 1759 zijn ontdekt. (B.G. Marsden, Catalog of Cometary Orbits. Publishedby
arrangement with the Central Bureau for Astronomical Telegrams, International
Astronomical Union, New Jersey, 1983.)
4. Zie ook: R. van Helden, Kijk op kometen (Ede, 1985), 101-103.
5. De Munck (1744a), 21-22.
6. Hollandsche Historische Courant, nr. 54,4 mei 1748; Nederlandsche Jaerboeken dl. 2,
mei 1748, 362-363.
7. M. van Haaften, Nicolaas Struyck. Met bibliografie zijner Actuarieele, Geografische,
Statistische, Astronomische, Wiskundige en Boekhoudkundige Geschriften, 's-Gra-
venhage,1925.
8. N. Struyck, Inleiding tot de Algemeene Geographie, benevens eenige Sterrekundige en
andere Verhandelingen, Amsterdam, I. Tirion, 1740; Idem, Vervolg van de Beschry-
ving der Staartsterren, en Nader ontdekkingen omtrent den staat van 't Menschelyk Ge-
slagt, Amsterdam, I. Tirion, 1753.
9. Vgl. Baldet, 'Liste générale des comètes' en Marsden, Catalog.
10. FA Van der Feen, manuscript Ackermans, 54, 63.
11De komeet van 1757 heeft De Munck wegens ziekte niet kunnen waarnemen. Wel be
spreekt hij met Klinkenberg enige gepubliceerde resultaten, waaronder die van 'de
groote en zeer vermaarde observateur Bradley' (brief 14 november 1757).
12. C.BWaff, 'Cornet Halley's first expected return: English public apprehensions, 1755-
1758', in JHA, 17 (1986), 1-37.
13. Voor de enorme weerslag van de aardbeving in Lissabon op de Europese samenleving
zie: T.D. Kendrick, The Lisbon earthquake, London, 1956. De beving werd ook inNe-
derland gevoeld. Zie: Terpstra, FriescheSterrekonst, 158-161, en J. Buisman, 'Het be
vend Nederland. De republiek en de aardbeving van Lissabon', Tijdschrift voor Ge
schiedenis, 92 (1979), 20-42.
14. TerpstraFriesche Sterrekonst, 160-161.
15. J. van Iperen, Redenkundige Bedenkingen over de Cometen en Niewe Starren, Middel
burg, L. Taillefert, 1758.
16. Ook in Engeland waren er regelmatig valse komeetmeldingen. Zie Waff, "Return', 16.
17. Midd.Crt. 18nov. 1758; 14 dec. 1758.
18. Nederlandsche Lettercourant doende costelyk verslach van de nieuwe boeken en ge
schriften welken zo in de vereenigde als in andere gewesten uitkomen, 26e stuk, 30 maart
1759, 203-205.
19. Midd.Crt. 3, 8, 12 en 15 mei 1759 (waarnemingen te Middelburg, Brest en Parijs).
Vooreen lokale waarneming in de negentiende eeuw zie: J.P. Vaane, 'Servaasen Bas-
tiaan Bomme; Middelburgse amateur-sterrekundigen over het verschijnen van de ko
meet van Halley in 1835', in Zeeuws Tijdschrift, 36 (1986), 46-51.
20. De Pater, Van Musschenbroek, 33-40.
21King, History Telescope, 102; D.W. Dewhirst, 'Observatories and Instrument-makers
in the Eighteenth Century', in Vistas in Astronomy, 1 (1955), 139-143.
166
