(Goes, Middelburg en Zierikzee), terwijl Staats-Vlaanderen zwaar op de geestelijk heid van Brugge en Gent bleef steunen. Vandaar de geringe vraag naar priesters en, zeker vanaf ca. 1675, het zeer kleine aantal studenten uit dit gebied te Leuven en Keu len. 52. In Zeeland hebben in de volgende plaatsen Latijnse scholen bestaan (vaak niet meer dan door de predikant thuis gegeven lessen in de humaniora): Arnemuiden (1583- 1602), Axel (1603-14), Brouwershaven (1616-19), Goes (1583-1788, daarna vacant tot 1835), Hulst (ca. 1621), Middelburg (permanentSluis (ca. 1621), Tholen (ca. 1660 e.v.) Veere (tot 1722), Vlissingen (1569-1795) en Zierikzee (permanent). 53. Vgl. Frijhoff, La Société néerlandaise226-229, 271-276. 54. G. A. Fokker, 'Iets over de geschiedenis van Middelburg vóór 1795', in Archief ZGW3 (1878), 81-100; vgl. A. van der Woude, 'La ville néerlandaise', in A. Lottin e.a., Étu des sur les villes en Europe occidentale (Paris, 1983) 379-380. Aan het eind van het An cien régime had Zeeland ca. 82.000 inwoners. 55. De graad van medicinae doctor werd in de 18e eeuw, vooral in de grotere steden Mid delburg en Zierikzee, niet zelden als status-element gebruikt, zonder dat de praktijk het hoofdelement van het inkomen vormde of er zelfs van praktijk sprake was. 56. Dat was zo ongeveer de verhouding rond 1800. Vgl. RAZ, Geneeskundig Staatstoe zicht, inv. nr 27, en de berekening bij W. Frijhoff, 'Medische beroepen en verzorgings patroon in de Franse tijd: een dwarsdoorsnede', in Tijdschrift voor de geschiedenis der geneeskunde, natuurwetenschappen, wiskunde en techniek 8 (1985), 100-101. 57. Zie over de praktijkduur van de medici, t.a.p., 115,tabel7: 18,4jaarin 1810, maar de levensverwachting ligt dan enkele jaren hoger dan in de 17e eeuw. Relatief weinig me dici verlieten Zeeland, althans in de vroegmoderne tijd, want vóór de 17e eeuw kan dat anders zijn geweest. In de 17e en 18e eeuw vestigden zich slechts dertien Zeeuwse geneesheren te Amsterdam (GA Amsterdam, Collegium medicum, inv. nr 20-21) en vijf in Den Haag (GA 's-Gravenhage, College van stadsdoctoren, inv. nr 11). Vgl. Frijhoff, La Sociéte néerlandaise, 158. 58. In de Herenboekjes van 1730 resp. 1775 komen voor de zes stemhebbende steden van Zeeland in totaal 21 resp. 29 baljuws, pensionarissen, secretarissen en griffiers voor, waarvan er 14 resp. 25 gepromoveerd waren. Van de burgemeesters, schepenen en ra den van die zes steden waren in 1730 104 op de 192 (54%) gepromoveerd, waarvan 14 in de medicijnen; in 1775 gold dat voor 111 op de 181 (61%), waarvan eveneens 14 in de medicijnen, de rest in de rechten. Een dergelijk groot aantal medici in het regenten- partriciaat is in de Republiek uitzonderlijk; het zou kunnen wijzen op een hogere sta tus van de geneeskunde en de daarmee verbonden wetenschappen (natuur- en schei kunde vooral) in Zeeland dan elders. Vgl. ook de opgaven voor Middelburg door M. van der Bijl, bij H. Schilling, 'Vergleichende Betrachtungen zur Geschichte der bür- gerlichen Eliten in Nordwestdeutschland und in den Niederlanden', in: H. Schilling H. Diederiks, Hsg.Bürgerliche Eliten in den Niederlanden und in Nordwest-Deutsch- land (Keulen-Wenen, 1985) 16. 59. Hoewel medici over het algemeen niet tot de meest welgestelden behoorden, lijkt ook hier Zeeland weer een uitzondering te vormen: in de Franse tijd behoorden acht ge neesheren tot de 100 hoogstaangeslagen te Middelburg, waarvan één overigens direc teur van het postkantoor was.Zie A. Mulder, 'De honderd hoogstaangeslagenen te Middelburg in 1812', in Economisch en Sociaal-historisch Jaarboek 17 (1931), 81-116; W. Frijhoff, 'Non satis dignitatis... Over de maatschappelijke status van geneeskundi gen tijdens de Republiek', in Tijdschrift voor geschiedenis 96 (1983), 401-405. 60. Deze steekproef is verricht in het raam van een lopend onderzoek naar de universitaire conjunctuur, waarvan de resultaten eerlang zullen worden gepubliceerd. 61Vgl. W. Frijhoff, 'De arbeidsmarkt voor academici tijdens de Republiek', in Spiegel historiael 17, (1982) 501-510. 39

Tijdschriftenbank Zeeland

Archief | 1987 | | pagina 73