UIT HET CLADDEBOUCK VAN DE GOESE REKEN
MEESTER CORNELIS FRANSZ. EVERSDYCK 1586-1666
door A.P.Buijs
1. Rekenmeesters
De Republiek der Verenigde Provinciën ging na haar ontstaan in 1581 een tijd
van economische en culturele bloei tegemoet. Scheepsvaart en handel ontplooi
den zich en het Statenleger werd een bekende oefenschool voor technici uit
vreemde landen. Ook in wetenschappelijk opzicht telde de Republiek mee:
- De in 1575 opgerichte Leidse universiteit was binnen enkele jaren in het bui
tenland vermaard.
- Minstens drie oorspronkelijk in het Nederlands geschreven boeken kregen
Europese bekendheid, namelijk Stevin's De Thiende en Weeghconst en Wa-
ghenaer's Spieghel der Zeevaert.
- De land- en zeekaarten van de huizen Hondius en Blaeu en de boeken gedrukt
door Plantijn en Elzevier waren zeer in trek1.
De Engelse econoom William Petty (1623-1687) somde in zijn boek Political
Arithmetic een hele reeks oorzaken voor de snelle groei van de Republiek op. In
het kort kwam het er hoofdzakelijk op neer, dat de Republiek de mannen, de
middelen, de macht en de moed had om allerlei zaken aan te pakken. Onder die
'mannen' namen de rekenmeesters een bescheiden, maar toch wel belangrijke
plaats in. Er was bijna geen stad waar zij geen functie vervulden.
Wie waren deze rekenmeesters? Nederlanders, maar ook wel buitenlanders, uit
gewekenen soms, die meestal geen universitaire opleiding hadden genoten, die
weinig of geen Latijn kenden, maar die bedreven waren in wiskunde en haartoe-
passingen. Van beroep waren zij vaak schoolmeester, landmeter, wijnroeier, of
instrumentmaker. Zij schreven in de landstaal, maakten in opdiachten bereke
ningen, maar bedreven ook wiskunde voor hun genoegen. De onderlinge con
currentie was niet gering, zij konden soms flink tegen elkaar te keer gaan2.
Enkele namen:
- Ludolph van Ceulen, schermmeester, afkomstig uit Hildesheim, werd in 1600
wiskunde-docent aan de door prins Maurits ingestelde ingenieursschool te
Leiden.
- Sijbrandt Hanssen Cardinael was schoolmeester te Amsterdam en werd in
1617 professor aan Costers Academie.
- Jan Pieterszoon Dou was landmeter te Leiden.
- Adriaen Vlacq, boekverkoper te Gouda, gaf een logaritmentafel uit.
- Cornelis Fransz. Eversdyck bekleedde hoge functies in het bestuur van de stad
Goes en in de rekenkamer van het gewest Zeeland3.
2. Cornelis Franszoon Eversdyck
Het geslacht Eversdyck draagt de naam van de ambachtsheerlijkheid nabij Bie-
zelinge op Zuid Beveland. Met enige zekerheid kan als eerste van deze familie
worden vermeld Dignus Cornelisz. Eversdyck 11553, die gehuwd was met Geer-
truida van Heenvliet 1 1549.
42
