Zwoegen op de l>ol van Loodijke
in het jaar 1923
Berging
De afloop
Technische gegevens
Reichspostdampfer Gneisenau
JelleJoosse
Vooraf
ONS ELEMENT
DE ZEEUWSCHE OESTERCULTUUR
28 CONSENT NR. 30 VOORJAAR 2014
"buiten den thalweg op hare zijde is gezonken, zich derwijze
gelegen bevindt dat haar mastwerk dat bij lage tij uitsteekt,
het vaarwater verspert".
In juli 1916 startte de Duitse firma Dyckerhoff Widman aan
de voorbereidingswerken om de Gneisenau te bergen. Wie
denkt dat de berging van de Costa Concordia een nieuw idee
is heeft het mis. Het schip moest door kanteling weer rechtop
worden gezet: geen gemakkelijke opdracht. Daartoe moest
men kantelarmen op de romp plaatsen om het vervolgens
met spankabels recht te takelen. Stoomlieren op de vaste wal
moesten voor de trekkracht zorgen. Voor de kantelconstructie
werden houten palen in de Schelde geheid met twee
verplaatsbare heistellingen en een drijvende heimachine. Het
schip was nog niet volledig rechtop gezet toen de strenge
winter van januari - februari 1917 begon. De Gneiseau kwam
temidden en onder zware ijsschotsen te liggen. Begin maart
kon er verder worden gewerkt. De kranen waren door duikers
dichtgedraaid, patrijspoorten en luiken waren gesloten.
Schade die mogelijk door kanonvuur zou zijn toegebracht
bleek er niet te zijn. De voorraad kolen, slijk en modder werden
verwijderd en gespoeld door middel van perslucht.
De Gneisenau werd door de lieren en kantelarmen rechtop
gezet en krachtige waterpompen begonnen het schip
leeg te maken. Langzaam maar zeker begon het schip weer
te drijven en de aan het schip gemonteerde kantelarmen
konden worden gedemonteerd. Op woensdag 23 mei 1917
werd het modderige schip door vier stoomsleepboten naar
Antwerpen gesleept. Voor die "plechtige inhaling" waren én
het schip, én de kade feestelijk bevlagd. Het was uiteindelijk
een prestigeproject.
Na de oorlog werd de Gneisenau hersteld door de firma
Antwerp Engineering. Op 20 juni 1919 werd zij uiteindelijk
verkocht aan een Italiaanse firma Soc. Ind. Transporti Maritimi
(Sitmar) uit Genua. Die doopte haar meteen om in Gitta di
Genova (Ironie van de geschiedenis: 90 jaar later zou enkele
kilometers verder, in het Verrebroekdok, een Italiaanse
Republica di Genova kapseizen).
August Wilhelm von Gneisenau (1760-1831), was een Pruisi
sche veldmaarschalk die deelnam aan de Duits - Napoleon
tische oorlogen.
In 1916 werd te Antwerpen de eerste afdeling Zeescouts
gesticht. Zonder dat de leiding daarvan wist pikten datzelfde
jaar enige scouts een reddingboot van de Gneisenau.
Paul Verbraeken vraagt zich af wat er in 1914 met die land
verhuizers die al van in Duitsland aan boord waren gebeurd
De Norddeutscher Lloyd (NDL) werd in 1857 gesticht in
Bremen en werd later één der grootste rederijen ter wereld.
In 1886 was een NDL-schip het eerste "post-schip" van het
Duitse rijk. Daarvoor waren er o.a. volgende vereisten: een
welbepaalde minimumsnelheid en een vast aantal afvaar
ten per jaar.
Liep van stapel in 1903
Lengte 143,62 m, breedte 16,88 m, diepgang 9,30 m
Brt: 8081, nrt: 5003, laadvermogen: 9258 ton, pk: 6000,
snelheid 14,5 knopen.
Passagiers: 124 (eerste klas), 116 (tweede klas),
1862 (derde klas).
Bemanning: 170
Als Gitta di Genova zou de oude Gneisenau nog 11 jaar Italiaanse
en Griekse emigranten op de lijndienst Genua-Australië
overbrengen naar Fremantie, Melbourne, Sydney en Brisbane.
Uiteindelijk werd ze in 1930 in Napels verschroot.
De restanten van de
kantelconstructie aan
de rode boei 108.
foto Lode Manteleers
QitëPÏ)
!E=*92*»
4°13*
_lLlllü11IL
ArtfH-ep Stuprepa
Finn-Boreaïis
Mcfsetepolder
CONSENT NR. 30 IVOORJAAR 2014 29
Dit artikel stond in het Geïllustreerd Weekblad voor Zeewezen en
WatersportONS ELEMENTvan 3 maart!923. Het is geschreven
door D. Verweij, medewerker van de katern Het Nederlandsch
Zeewezen'.
De nauwkeurige beschrijving van de techniek van het vissen op
oesters in 1923 is uniek! Ook het tijdsbeeld is belangwekkend. Dit
gekoppeld aan de ingetogen humor, maakt overname van het
artikel in Gonsent voor de hand liggend.
Een onderzoek in het Tholen van nu kon evenmin achterblijven.
Aan de hand van verwijzingen via nummers in de tekst wordt hier
verslag van gedaan in een naschrift.
Bij de weergave van het artikel is gekozen voor weglaten
van twee stukken, om het binnen de omvang te houden, die
gebruikelijk is in Gonsent. Om én de auteur recht te doen, én de
nieuwsgierige lezer tegemoet te komen, kan het oorspronkelijke
artikel in zijn geheel als PDF gedownload worden via de website
www.tolerant.be publicaties en winkel. De spelling van toen is
gehandhaafd omwille van de authenticiteit.
3 MAART 1923 no. 9
door: D. Verweij
Oesters en champagne! Welke smulpaap watertandt niet
bij het lezen hiervan en welke herinneringen worden hierbij
niet opgewekt aan vroolijke avonden kort of lang geleden;
dit laatste veelal afhangende van den leeftijd der lezers. Wij
hebben daarom gemeend onze abonnees allen eens te
onthalen op oesters: dat wil zeggen de beschrijving te geven
hoe deze edele schelpdiertjes gevangen en gekweekt worden
in een der mooiste provincies van ons vaderland en wat hen
betreft de champagne te verwijzen naar handboeken over
derzelver fabricage of beter nog: naar hun wijnhandelaar of
eventueel stam-cabaret.
Wij stonden op een triestigen Februari morgen aan het
Tholensche Veer, ons verwonderende wat de overzijde wel
aan ons oog zou ontsluieren. We hadden eene uitnoodiging
bekomen van de Tholensche Oestercultuur Maatschappij,
voorheen onder de firma Wagtho Zoon, om een bezoek
te brengen aan hunne etablissementen te Tholen en
tegenwoordig te zijn bij de vangst en verdere bewerking der
oesters, welk aanbod wij met graagte aannamen.
Met de reeppont over de rivier "de Eendracht" gevaren zijnde,
werden we ontvangen door den hoofdbaas der firma, den
Heer van Dullemen, die ons gedurende ons verblijf te Tholen
gastvrijheid verleende. Een krasse zeventiger, die nog steeds
met lust en ijver zijn dienst waarneemt en over een schat
van ondervinding op dit gebied beschikt. Bovendien is hij
waarnemer van de hoogten der watergetijden voor den Rijks
waterstaat; ene verantwoordelijke positie, die het noodzakelijk
maakt, dat hij juist in het slechtste jaargetijde bij nacht en
ontijden in de weer moet zijn om de juiste hoogten der
stormvloeden waar te nemen en daarvan direct melding te
maken aan zijne chefs in het arrondissement Goes, waaronder
