24 CONSENT NR. 36 VOORJAAR 2020
Gevel Kuipershoven 32, Dordrecht
Genoeg verwarring. We zijn nu toe aan de mening van een
echte deskundige, zoals Dr. Ing. Herman Janse. Expert op het
gebied van houten kappen van kerken en kathedralen, lange
tijd werkzaam bij Monumentenzorg. Tot op hoge leeftijd
publiceerde de hij, o.a. 'Amsterdam gebouwd op palen', het
boek over de constructie van grachtenpanden.
In het voorwoord van 'Spijkers Draadnagels' stelt hij klip en
klaar:
"De twee benamingen, nagels en spijkers, worden vaak door
elkaar gebruikt. Iedere poging om een zinvolle en sluitende
scheiding te maken is tot nu toe mislukt... Er bestaat geen
volledige instemming in het gebruik van benamingen in
verschillende bronnen uit diverse tijdperken. Ook binnen
één periode lopen de aanduidingen soms uiteen. De namen,
maten, gewichten en dergelijke in deze publicatie zijn dus
gemiddelden van de gegevens die in de talrijke bronnen zijn
aangetroffen."
Janse bedoelt dit over het gehele veld van de zeven boven
genoemde variabelen. Een voorbeeld van wisselend gebruik
bij vaartuigen is dan de genoemde: Dolspijker - Wormnagel:
een nagel/spijker, die gebruikt wordt om een huidbescher
ming tegen paalwormaantasting tegen de scheepshuid te
timmeren.
In het boekje is er door Janse en zijn zes medewerkers geko
zen voor de volgende weg, we citeren weer:
"Wij zullen in deze uitgave gesmede (metalen) spijkers en
nagels zo consequent mogelijk met 'spijker' aanduiden, tenzij
uit een originele bron wordt geciteerd. Daar waar leidekkers in
een publicatie spreken van leinagels, dan zullen wij deze niet
spijkers noemen."
De redactieraad van dit blad kan natuurlijk een zelfde over
weging maken. Historisch gezien is er geen voorkeur voor óf
spijker óf nagel. Met het boekje, met zijn zeven schrijvers, is
het natuurlijk wel noodzakelijk om één lijn te trekken. Geldt
dat voor dit blad ook? Ergens tijdens het al weer dertig jarig
bestaan van dit blad is door de redactie besloten te kiezen om
als meervoud van hoogaars voortaan hoogaarzen in plaats
van hoogaarsen te gebruiken.
Maar is het noodzakelijk om bij deze termen ook één lijn te
trekken? Naar mijn idee niet.
Zijn er dan misschien nog andere, esthetische of letterkundige
argumenten?
Oordeelt u maar zelf. Ik vraag u welke van de onderstaande
zinnen u het meest aanspreekt:
1. De bootbouwer spijkert een spijker in de romp.
2. De bootbouwer nagelt een nagel in de romp.
3. De bootbouwer spijkert een nagel in de romp.
4. De bootbouwer nagelt een spijker in de romp.
Zelf kies ik voor óf 3 óf 4 gedurende het hele artikel. De varia
tie 'leest iets lekkerder weg'.
Voor mij eindigt het duel dus onbeslist.
Los van het bovenstaande is het opmerkelijk hoe levendig
dit onderwerp in allerlei uitingsvormen uitgebeeld is. In het
boekje 'Spijkers Draadnagels' staan aansprekende voorbeel
den in gezegdes, geschriften, in gedichten en andere kunst
vormen. Hebt u nog enig geduld? Want ik wil niet een nagel
aan iemands doodskist zijn, om de spijker maar eens op de
kop te slaan.
CONSENT NR. 36 VOORJAAR 2020 25
Taainagel-monument, ontwerp G. Wijmans. De drie
N-nen verwijzen naar dorp Nieuwkoop, dorp Noorden
en de verbinding er tussen: de Nieuwkoopse plassen.
Een luifelopschrift, verzameld door Jeroen Jeroense te Amster
dam 1682 in zijn werk 'Koddige en ernstige opschriften':
7Hier vind men Timmermansnagelen
Daar men maakt vast
Apothekersen kruiniers nagelen
Eet men daar men brast
De smit verkoopt zyn nagelen
Om't geldeken zeer plat
Maar Hans houd zijn nagelen
En krouwt'er mee zijn gat.
In de Zuid-Hollandse plaats Nieuwkoop staat het zoge
naamde Taainagel-monument. 4 meter hoog en 2,60 meter
breed. Het monument symboliseert het 700-jarig bestaan van
de plaats, de gemeenschapszin (de onderlinge verbinding) en
de Nieuwkoopse smid.
Tenslotte kan ik het niet laten hier ook te verwijzen naar de
Werf Meerman, die al jaren een eigen kunstwerkje aanbiedt.
Het zogenaamde Meermannetje.
Materialen:
mannetje: vijfduims taaie nagels, merk Mustad, Ghristiania,
Noorwegen
voet: afzaagsel teakdek deeltje na de restauratie van de
hoogaars Alcyon.
Ontwerp: Wim van de Berge,
Realisatie: Lieven Kusse
De pose van het mannetje varieert. Elk stuk is uniek.
Men moet er snel bij zijn, want de materialen zijn eindig en de
mannetjes voortdurend uitverkocht.
Het Meermannetje von de Werf Meerman.
Bron:
Spijkers Draadnagels samenstelling door Herman Janse,
Historische Gahiers Nr. 1, Vereniging Ambacht Gereed
schap, Leiden 2004
HoogaarsM/V artikel Gonsent 1993
