ER
BESTAAT
GEEN
HEERLIJKER
GELUID
DAN
DAT VAN
EEN
VOGELRIJK
WEILAND
SUCCESVOL BEHEER Als het
om weidevogels gaat is de Yerseke
Moer het paradepaardje van Zeeland.
Kieviten, grutto's, kluten, slobeenden...
alles is er en in aantallen waar je in de
meeste weidegebieden alleen nog
maar van dromen kunt. Dat is niet
vanzelf zo gekomen. Het is te danken
aan een goede terreingesteldheid
enerzijds, maar ook aan decennia
keihard werken om het zo te krijgen en
te houden. Het mooiste was dat in de
beginperiode. Stukje bij beetje werd
de Moer door Het Zeeuwse Landschap
aangekocht van particuliere boeren,
die daar gewoon zo efficiënt mogelijk
hun bedrijfsvoering uitoefenden.
Kunstmest, zo goed mogelijke
ontwatering en zoveel mogelijk vee
per oppervlakte onderbrengen, zodat
de niet al te productieve grond toch zo
goed mogelijk benut werd.
VINGER AAN DE POLS
De hoge aantallen weidevogels
in de Moer zijn er nog steeds.
De toename is echter afgevlakt
en sommige soorten lijken
zelfs iets op hun retour. Zeker
geen tijd dus om op onze
lauweren te rusten. Zo is er
altijd de druk van predatoren.
Meeuwen, kraaien en de
laatste jaren ook vossen zijn
aanwezig in het gebied en
hoewel predatie een natuurlijk
gegeven is, kan het bij de hoge
weidevogeldichtheden zoals
we die van de Moer kennen,
door kleine oorzaken flink fout
lopen. Zo was er in de jaren '80
een grote (illegale) opslag van
mosselschelpen aan de rand
van het gebied.
Dit beeld, dat zou je vast willen houden; zo zou
het altijd moeten zijn. Maar de tijd glijdt voort en
straks, zo rond eind mei, dan is het hoogtepunt
alweer voorbij en wordt het stiller en stiller in de
wei, totdat, als op de kalender de zomer aanbreekt
vrijwel alle weidevogels alweer vertrokken zijn. Naar
de kust, naar hun ruigebied of waar dan ook. Maar
je weet: dit komt terug; elk jaar weer, die lieve lange
lente in de wei. Maar tegenwoordig is er ook die
onrust: komt het nog wel terug? Op veel plaatsen is
het al rigoureus verdwenen en zelfs in de vanouds
beste weidevogelgebieden treedt stagnatie op;
achteruitgang zelfs in sommige gevallen.
Na aankoop van zo'n weiland
veranderde het beheer abrupt.
Kunstmest en bestrijdingsmiddelen
zijn in het reservaat taboe en mede
daardoor werd het aantal stuks vee dat
in de wei kan worden ondergebracht
kleiner. Peilopzet en het ongedaan
maken van kleine ontwateringswerken
als greppels en drains hebben gemaakt
dat het gebied natter geworden is. De
extensivering van het gebruik zette
van meet af aan flink zoden aan de
dijk. Dwars tegen de landelijke en
regionale trends in verdrievoudigde
het aantal broedende gruttoparen binnen tien jaar,
terwijl tegelijkertijd het aantal kieviten verdubbelde.
VEEL ONDERZOEK Een aantal jaren na elkaar
waren er bij Het Zeeuwse Landschap studenten van
het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) van
de Rijksuniversiteit in Leiden, die de weidevogels
in het gebied bestudeerden. Het was in de tijd dat
op het boerenland het weidevogelbeheer door
middel van nestbescherming van de grond begon
te komen. Ook in de Moer werd geëxperimenteerd
met nestbeschermers, maar dat had een averechts
effect. Nestbeschermers worden geplaatst
om nesten te beschermen tegen vertrapping
door weidend vee. Landelijk is dat één van de
belangrijkste directe oorzaken van de achteruitgang
van de weidevogelstand.
In de Moer bleken nestbeschermers een averechts
effect te hebben. Door jarenlange extensivering
van het gebruik was de veedichtheid zo laag, dat
de vertrapping van nesten slechts marginaal was.
De nestbeschermers attendeerden predatoren
als kraaien en wezels juist op de aanwezigheid
van nesten en zodoende werd vastgesteld dat
nesten zonder nestbeschermer in het reservaat
een betere overlevingskans hadden dan mét. En
zo leerden de beheerders van
Het Zeeuwse Landschap stukje
bij beetje hoe een optimaal
weidevogelbeheer in de
Yerseke Moer er uit ziet.
De vele meeuwen die daarop af
kwamen waren desastreus voor
de weidevogels.
Een ander punt van aandacht is
de voedselsituatie.
Het jarenlang achterwege
laten van bemesting zorgt
ervoor dat de bodem steeds
schraler wordt. De flora
wordt er zienderogen rijker door en in de loop
der jaren hebben zich dankzij de verschraling tal
van zeldzame paddenstoelen gevestigd. Maar
tegelijk zijn er aanwijzingen voor een afname van
bijvoorbeeld regenwormen in de bodem en dat
kan nadelig zijn voor voedselzoekende grutto's.
Proeven met het gebruik van ruige stalmest wijzen
op een gunstig effect voor de grutto's. Het behoud
van een weidevogelgebied als de Moer vraagt om
permanente alertheid en voortdurende kritische
evaluatie van het beheer.
Maar dat is dit schitterende weidevogelgebied meer
dan waard!
Foto
De grutto alarmeert
luidruchtig als
indringers zijn
territorium
benaderen
(Chiel Jacobusse)
ZEEUWS - 15-LANDSCHAP
