meer de situatie die thans ter plaatse nog be
staat.
De Dorpsstraat wordt in 1745 - zoals nu nog -
aan de oostzijde afgesloten door de vaete. De
toegang tot de drinkput wordt geflankeerd door
twee hekposten met siervazen. De tekening van
het westelijke deel van de
dorpskern toont het destijds nog ommuurde
kerkhof, met schildhoudende leeuwen op de
posten der kerkhofhekken (twee van deze leeu
wen hebben thans, merkwaardig genoeg, de
plaats ingenomen van de siervazen op het hek
van de vaete). Van de kerk is de thans verdwe
nen zuiderzijbeuk nog te zien en verder zijn
naast het kerkhof de travalje en het viskot
weergegeven. Het laatste, een half open ge
bouwtje met schilddak, is tegen het einde van de
18de eeuw wat meer gedetailleerd ook door
Bulthuis afgebeeld.
Zeer opvallend, in vergelijking met de huidige
situatie, is de afwisseling in de beide huizenrijen
tussen de relatief smalle, 'diepe' huizen, voor
zien van een topgevel en daarachter een zadel
dak loodrecht op de as van de straat, en de in
het algemeen bredere, 'dwarse' huizen, meteen
langsgevel en daarboven de nok evenwijdig met
de straat. Heden ten dage overheersen de dwarse
huizen en zijn topgevels een uitzondering, een
ontwikkeling die zich in veel dorpen laat recon
strueren. Huizen met een echte verdieping, dit
in tegenstelling tot huizen met boven de begane
grond alleen een zolder, zijn sinds Pronk ook
aanmerkelijk zeldzamer geworden.
Een van deze hogere huizen was het rechthuis,
bij de vaete. Dit rechthuis, zoals in de meeste
dorpen een herberg waarbinnen het plaatselijk
bestuur over een raadkamer kon beschikken,
was in 1745 nog in volle glorie aanwezig: een
breed, dwars pand met een uithangbord boven
de voordeur, een zadeldak tussen trapgevels en
een tweetal forse dakkapellen boven de voor
gevel. De dakkapellen laat Bulthuis al achter
wege en in later tijd is het rechthuis onherken
baar verminkt. In 1882 werd het na afloop van
een markt in brand gestoken door de moor
denaar van een veekoopman, in een poging de
sporen van de misdaad uit te wissen. Toen
verdween ook de gemeentekamer uit het ge-
afb. 3. De dorpsstraat te Baarland vanuit het oosten, met rechts op de
voorgrond de vaete en links het overblijfsel van het rechlshuis, foto
Rijksdienst voor de Monumentenzorg 1966.
18
