ter. Dat 1 mg. vergeleken met het reusachtige fonds van de Zeeuwse
Statenarchieven c.a. van 1228 meter, maar komt wel overeen met de situatie in
andere rijksarchieven. Alleen Holland en Friesland steken er ver boven uit met 285
uursarchieven uit de periode 1795-1813.
Deze reusachtige archiefproduktie is de neerslag van de 'verschriftelijking' van de
overheid in de Bataafs-Franse tijd." Voor een deel was deze verschriftelijking
.u; verschuiving van taken, zoals bij de bevolkingsboekhou-
n overging op het burgerlijk bestuur. Een ander deel van de
n moet toegeschreven worden aan de buitengewone omstan-
tndere tijden van crisis, van omslag - denk aan de crisis en de
voedseldistributie in onze eeuw - bracht de Bataafse omwenteling een verstoring van
gewone patroon met zich mee, die tot verhoogde archiefproduktie leidde. Denkt u
cries verzoekschriften die het gevolg waren van I. afschaf
fing van oude zakelijke rechten. En aan alle papier dat er bij de vordering van stro en
legers aan te pas kwam. Gedurende het merendeel van de
ensie aanzienlijke inspanningen en instandhoudi; van een
er mrcaucratiedan in vredestijd."
Maar misschien wel de voornaamste factor voor de verschriftelijking was de 'in-
formatiehonger' van de nieuwe besturen: zij hadden 'een nijpende en chronische
over de samenleving'.1" Voor de Bataafse bestu ders was
de 'statistiek' of 'statenkunde' 'die uitgebreide kennis van alle de voordelen, welke
een land werklijk bezit, of kan opleveren', om Goldberg te citeren.2" Alles was
e Volk, van de natie, geworden en diende ten p fijte van
de natie te worden ingezet. De vorming van de eenheidsstaat en later de centralisatie
:t aan de top informatie nodig was die slechts do de basis
De centrale overheid had geheel andere ambities en verant-
ct federale of provinciale gezag voorheen. In de t i van de
v i bijna alles onder het gezag van de gewestelijl overheid
f rale, federale gezag slechts de buitenlandse zaki de zorg
voor leger en vloot en de financiering ervan en bestuur van de generaliteit landen.'1
mv ng moesten voor het eerst aan de top op nationale schaal
etgeving en landelijke controle op de uitvoering worden
ontwikkeld. Dat was nieuw, maar even nieuw was het gebruik van informatie als
grondslag voor dit beleid, die wetgeving en die controle op de uitvoering En even
was dat die informatie werd verzameld en gebruikt op nationale schaal, voor
ijking. Wat betrekkelijk nieuw was, was het gebruik van
voorgedrukte tabellen om de informatie in enigszins gestandaardiseerde vorm binnen
te krijgen.22
behalve door inspectiereizen als die van Goldberg en Kops.
nen. De introductie, in de Bataafse tijd, van de scl iftelijke
t mformatieverzamelen, is een belangrijke factor voor de
toename van de archiefproduktie. Deze informatieverwerving in de Bataafse en de
van een project van het Instituut voor Nederlandse 'geschie
denis (ING) Beschrijvend bronnenmateriaal van de Bataafs-Franse centrale over
heid Dit project leidt niet tot een tekstgerichte bronnenpublikatie, maar tot een
.cling van administratieve werkprocessen, ge(re)presenteerd in een elektro-
11 mi mi kan men exact reconstrueren welke informatie de overheid in
42
ZEELAND IN DE BATAAFS-FRANSE TUL) 95-1814
