Engels beïnvloed, maar is het als gevolg van het steeds toenemende gebruik van het
Engels in zowel formele als informele situaties meer en meer in onbruik geraakt. Als
gevolg hiervan vertoont het allerlei kenmerken van taalverlies. De dominantie van het
Engels is inmiddels zo ver voortgeschreden, dat het Amerikaans-Nederlands momen
teel zelfs nog maar nauwelijks als familietaai functioneert.
Slotopmerkingen
Zoals gezegd, tegenwoordig zijn er in Zeeland, Michigan nog maar weinige inwoners
met een Nederlandse achtergrond die vloeiend Nederlands spreken. Het Amerikaans-
Nederlands mag dan goeddeels zijn verdwenen, dit geldt niet voor de Nederlandse
etniciteit. Deze is prominent aanwezig en je zou bijna kunnen zeggen dat deze wordt
gekoesterd. Van groot belang bij dit behoud van de Nederlandse etniciteit in Zeeland
is, dat - net als in de overige Nederlandse vestigingen - de etniciteit van de
Nederlanders primair gestalte kreeg door middel van de godsdienst, in casu het ortho
dox protestantisme. Zoals we hebben gezien, is het gegeven dat het Nederlands het in
de Nieuwe Wereld naar verhouding lang heeft volgehouden, het rechtstreekse gevolg
van het feit dat binnen het orthodox protestantisme aan het Nederlands grote waarde
werd gehecht. Echter, hoe dit alles ook zij, niet de taal was de kern van de etniciteit
van de Nederlandse immigranten, maar de godsdienst. Het Nederlands had hierbij
slechts een afgeleide betekenis. Immers, de protestantse immigranten ging het niet
om de taal omwille van de taal zelf, maar de taal was voor hen primair symbool van
hun godsdienst. Juist omdat het Nederlands slechts indirect een rol speelde binnen de
etniciteit van de Amerikaanse Nederlanders, kon er uiteindelijk - maar niet zonder
pijn! - afstand van worden gedaan. Voor alle Nederlandse vestigingen in Michigan
geldt dat het Nederlands niet langer een prominente rol speelt in het sociale leven. In
veel gevallen is het beperkt tot het hierboven ter sprake gebrachte 'etnisch kleuren'
van een verder in het Engels gevoerde conversatie. Dat het gebruik van het
Nederlands in Michigan tot een vrij marginaal verschijnsel is geworden, geldt a for
tiori voor de 'steden', alhoewel, zo is mijn indruk, voor Holland toch altijd nog weer
meer dan voor Zeeland.
Toch rijzen hier wel enkele vragen. Hoe sterk waren de gevoelens van Zeeuwse
identiteit bij de immigranten eigenlijk? Ik krijg wel eens de indruk dat die niet al te
sterk waren. Hans Krabbendam wees er onlangs nog op dat de stichter van Zeeland,
Michigan, dominee C. van der Meulen, zijn vestiging in eerste instantie Brothertown
had willen noemen. De naam Zeeland was hem gesuggereerd door een Amerikaan
van Nederlandse afkomst uit Grand Rapids." Dit alles staat wel in schril contrast met
de door andere immigranten gekoesterde gevoelens van regionale identiteit. Bekend
is de controverse in het nabijgelegen Drenthe over de naam van de vestiging. De
naam 'Drenthe' werd in eerste instantie door de immigranten uit Staphorst en omge
ving niet geaccepteerd. Het bord met de tekst 'Hier begint Staphorst' dat een boer
afkomstig uit Staphorst aan een boom had bevestigd, spreekt in dit verband boekde
len. Het was slechts met een beroep op de tijdens de Synode van 1598 vastgestelde
territoria - Staphorst en omgeving werden bij die gelegenheid in religieus opzicht bij
de provincie Drenthe gerekend - dat deze kwestie kon worden geregeld.17 De hierbo
ven geformuleerde vraag betreffende de gevoelens van regionale identiteit bij de
immigranten reikt natuurlijk in feite verder. Van belang is immers niet alleen of bij de
immigranten dergelijke gevoelens prominent aanwezig waren, maar of dat type
54
ZEEUWSE EMIGRATIE NAAR AMERIKA 1840-1920
