Scheepspassagierslij sten
Bij aankomst in een Amerikaanse of Canadese haven moest de kapitein van een schip
een passagierslijst overleggen aan de douane. Het grootste deel van deze lijsten is
bewaard gebleven waardoor een vrijwel complete registratie van alle emigranten is
ontstaan. Belangrijk voordeel ten opzichte van de staten van landverhuizers, waarin
alleen gezinshoofden en alleenstaanden werden opgenomen, is het feit dat deze lijs
ten de persoonlijke gegevens bevatten van alle familieleden, dus ook van vrouwen en
kinderen. De registratie begon in 1820 en heeft tot ver in de twintigste eeuw bestaan.
De scheepspassagierslijsten bevatten de volgende gegevens: naam, leeftijd,
geslacht, beroep, nationaliteit, opgaven van geboorte en overlijden tijdens de zeereis,
gegevens over de accommodatie, havens en data van vertrek en aankomst, en de
naam, kapitein, plaats van registratie en tonnage van het schip. Ook emigranten die
in Nederland wegens de eerdergenoemde oorzaken 'ongeregistreerd' bleven, zijn in
deze lijsten vaak wel opgenomen.
De passagierslijsten staan bekend als de 'U.S. Customs ship passenger manifests'
en worden bewaard bij de National Archives and Records Administration (NARA) in
Washington, DC en de National Archives of Canada in Ottawa, Ontario. Voor het
overgrote deel zijn ze op microfilm ter inzage. Van Canada zijn alleen de lijsten van
Quebec vanaf 1865 bewaard gebleven (de Nederlanders die in Quebec arriveerden
hadden vrijwel allemaal de Verenigde Staten als bestemming). De lijsten zijn hoofd
zakelijk chronologisch geordend per haven. Het is dus noodzakelijk de haven van
aankomst, de datum van aankomst en de naam van het schip te weten voordat een
onderzoek in dit enorme bestand resultaat kan opleveren.'
Voor de periode 1820-1880 is echter ten aanzien van Nederlandse emigranten een
belangrijk hulpmiddel vervaardigd dat ook buiten Amerika beschikbaar is. De bio
grafische gegevens van 57.000 Nederlanders die tussen 1820 en 1880 in een
Amerikaanse haven of vanaf 1865 in Quebec aankwamen zijn in gecomprimeerde
vorm in alfabetische volgorde eveneens door Swierenga gepubliceerd.10
Over de periode 1900-1962 zijn de passagiersregisters van de schepen van de
Holland-Amerika Lijn bewaard gebleven. Deze bestaan uit de registers met de gege
vens van de passagiers en hun boeking ('staat van passagegelden') en de jaarlijkse
index ('passagiersregister'). Van iedere passagier werd genoteerd: naam, klasse waar
in werd gereisd, aantal gezinsleden, boekingsplaats, haven van aankomst en vertrek
en diverse gegevens over de boeking, prijs en aansluitende verbindingen. De lijsten
zijn ter inzage in het Gemeentearchief Rotterdam, die over de periode 1900-1940 zijn
op microfiche beschikbaar.
Volkstellingsregisters
Nadat de emigranten eenmaal in Amerika een nieuw leven waren begonnen werden
ze uiteraard ook opgenomen in de tienjaarlijkse volkstellingen census schedules). De
volkstellingen werden al sinds 1790 gehouden, maar dankzij de uitgebreidere vra
genlijsten zijn vooral die vanaf 1860 zeer informatief. Op de formulieren werden o.a.
gegevens ingevuld over naam, leeftijd, ouders, welvaart, beroep, burgerlijke staat en
de bezochte school.
De formulieren van de volkstellingen van 1850, 1860, 1870, 1880, 1900 en 1910
(die uit 1890 zijn door brand verloren gegaan) worden, evenals de scheepspassa
gierslijsten, bewaard bij de National Archives and Records Administration (NARA)
ONDERZOEK NAAR ZEEUWSE EMIGRANTEN
63
