De eerste jaren na de oorlog verschenen er veelal
gedenkboeken van gemeenten en organisaties, maar
ook de beschrijvingen van de eenheden die deelnamen
aan de gevechten. Ook verschenen er de eerste integra
le studies over de strijd om de Schelde in 1944. Dit
alles nog sterk overtrokken met het besef van goed en
kwaad, winnaar en verliezer, met op het militaire vlak
een vrijwel volledige veronachtzaming en minachting
van de tegenstander.
Ruim dertig jaar na de oorlog leek voor het provincie
bestuur het moment daar om de provinciale geschied
schrijving degelijk aan te pakken. Er werd een project
gestart uitmondend in twee boekwerken. Het eerste
deel werd geschreven door een verteller pur sang,
Levien de Bree, die, met veel aandacht voor het per
soonlijke aspect, de gebeurtenissen zeer beeldend,
maar in detail helaas niet altijd even historisch-correct
wist te schetsen. Door zijn vroegtijdig overlijden werd
het werk overgenomen door Ger Taal. Diens verdienste
is het geweest dat hij het verzet in Zeeland door zeer
vele interviews en onderzoek in kaart wist te brengen.
Verschil van inzicht over de uitwerking hiervan en het
vroegtijdig overlijden van Taal zorgden ervoor dat uit
eindelijk Gijs van der Ham de opdracht kreeg het twee
de deel van de oorlogsgeschiedenis te schrijven. Als we
De Bree als verteller aanmerken, dan verdient Van der
Ham de kwalificatie van beschrijver van het gebeurde;
hij is veel accurater en zakelijker. Daar waar hij bij de
meeste 'civiele' onderwerpen rijkelijk gebruikmaakt
van het wapen van het archiefonderzoek, laat hij dit bij
de beschrijving van de militaire zaken achterwege en
baseert hij zich jammer genoeg grotendeels op de al
verschenen, meestal nogal eenzijdige literatuur. 2
Tegelijkertijd met het verschijnen van deel 2 in
1990, verscheen van de hand van de Hans Sakkers en
schrijver dezes een werk dat opzettelijk eveneens uit
blonk in eenzijdigheid, maar nu eens van de andere
kant bekeken. Het volstrekt op Duitse militaire bron
nen gebaseerde Mlantikwall in Zeeland en Vlaanderen
bleek het begin van een nieuwe golf literatuur over ves
tingwerken en de Duitse kant van het verhaal over de
oorlog. Binnen het kader van de St-serie werd er aan
dacht geschonken aan speciale onderwerpen als de
Duitse oorlogsfotografie op Walcheren en Sovjet-mili
tairen binnen de Wehrmacht Osttruppenin Zeeland.
Bovendien verschenen er thematisch gerichte werken
over bepaalde onderdelen van de Duitse verdedigings
linie die bekend werd als de Atlantikwall: de steunpun
ten te Oostburg, Groede Breskens, het bunkerpark
Toorenvliedt, de batterij Baskensburg en het Landfront
Vlissingen. De laatste twee werken dienden tevens als
ondersteuning van pogingen tot behoud van deze ver
dedigingswerken. 3
Een eerste serieuze (en wellicht als geslaagd te
bestempelen) poging na Van der Ham om de eenzijdig
heid op vooral militair terrein te doorbreken en een
evenwichtig beeld te schetsen, werd ondernomen door
Ton Goossens met zijn oorlogsgeschiedenis van West-
Zeeuws-Vlaanderen. De strikt thematische aanpak
leidt ertoe dat er een volledig beeld ontstaat, maar soms
krijgt men het gevoel dat er wel eens iets dieper op
zaken ingegaan zou kunnen worden. Dat het gedetail
leerd beschrijven soms ook wel eens te veel van het
goede kan zijn, bewijst René Hoebeke, die in dezelfde
trant de historie van de regio rond de Sloedam te boek
stelde, maar zich deels verliest in details. Een eveneens
geïntegreerde, doch deels fragmentarische aanpak
biedt de oorlogsgeschiedenis van Zoutelande. 4
Eveneens lokale beschrijvingen, foto-tekstboeken,
persoonlijke herinneringen en dagboeken verschenen
er over Vlissingen, Middelburg, Domburg/
Oostkapelle, Serooskerke (Walcheren), Aagtekerke,
Mariekerke, Biggekerke, Zoutelande, Schouwen-
Duiveland, Yerseke, Krabbendijke, Rilland-Bath,
Hansweert/Waarde, (Oost- en West-)Zeeuws-Vlaanderen
en IJzendijke. Een wetenschappelijke studie werd ver
zorgd door J. Kramer-Vreugdenhil over de ervaringen
van een deel van de Walcherse dorpsbevolking, met veel
aandacht voor religieuze en bestuurlijke aspecten. 5
Een apart, en zeer mager vertegenwoordigd thema
binnen de oorlogsgeschiedschrijving is het verzet. Er
verschenen slechts detailstudies over verzetsgroepen
rond de oud-marinier Van Beest en het illegale blad
Trouw. Tevens verscheen er een werkje over de executie
van een aantal verzetsstrijders in de duinen bij Klein-
Valkenisse en één over de hulp aan Joodse onderdui
kers in Colijnsplaat.
Terugkerend naar het krijgsgebeuren is er een
beperkt aantal werken waar te nemen rond de krijgs
verrichtingen in de meidagen van 1940. Schrijver
dezes bezorgde een werk over de Duitse inval in
Zeeland in mei 1940. Georges van Vooren beschreef de
oorlog in West-Zeeuws-Vlaanderen en Cor Heijkoop
legde het verlies van de Britse torpedobootjager HMS
Valentine voor Terneuzen vast. De verwoestende
beschietingen van Middelburg op 17 mei 1940 zijn in
49 Zeeuws Tijdschrift 2004/6-7
