IETS OVER BOUWKUNST EN
BOUWSTIJLEN
H
rd
I;
J
4$
i
IV. BAROK EN ROCOCO
SS.'
Mé
'I
i
drukker is dan de Barok, ziet
gebroken.
de
een
ff
Met
te uiten, op, kerken te bouwen, kerken, die de
menschen moesten imponeeren. En zoo zal
wederom, evenals in de Middeleeuwen, de
/cer/cenbouw zegevieren.
Maar het kerkgebouw zal nu niet meer den
weg ten hemel wijzen; neen,, het zal door middel
van uiterlijke en drukke effecten op het gemoed
der menschen moeten inwerken.
En zoo gaat de Renaissance, die door haar
ver-doorgevoerde uitwendige verdeeling en haar
horizontale lijnen een uiting was van harmonie
en rust, over in den Baro/c-stijl, die zich ken
merkt door kracht en beweging, uitgedrukt door
druk-bewogen en gebroken lijnen.
De architecten der Barok-periode zochten
vóór alles naar een verrassende, imponeerende
werking in hun scheppingen. Zoo plaatsten zij
bijvoorbeeld graag de zuilen en pijlers aan de
portalen schuin naar buiten. Figuren met flad
derende kleeren de Barok zoekt zijn kracht
in het uitdrukken van beweeglijkheid de
engeltjes met bolle wangen (men wil de be
weging van het blazen uitdrukken), stralende
zonnen, met het monogram van Christus en
dergelijke versieringen, worden in de nissen en
overal elders waar het slechts mogelijk is, aan
gebracht, want de Barok wil, zooals wij gezien
hebben, vooral treffen door een groot aantal
drukke versieringen: de monumentale decoratie
viert in het intérieur van de Barok-kerk haar
grootste triomfen.
De plattegrond der kerken vertoont meestal
”et feit, dat de bouwkunst der Renaissance,
in zekeren zin althans, gebonden was
aan duidelijk omschreven en vaste regels
(als een gevolg van de omstandigheid, dat zij
wortelde in de klassieke bouwkunst) leidde er
vanzelfsprekend toe, dat ook minder fantasie
rijke bouwmeesters in staat waren met groote
meesters te wedijveren. Zij behoefden immers
niet naar ideeën te zoeken, want zij vonden
deze als het ware reeds voorhanden in het
vroegere tijdvak, dat zij in zekeren zin copiëer-
den. Het ligt nu voor de hand, dat werkelijk
geniale kunstenaars hiermee geen vrede hadden.
Deze voelden de voorgeschreven regels als een
belemmering om zich vrij te uiten, om zich te
verheffen boven hen, die slechts slaafsche na
volgers waren. En zij begonnen zich op andere
wijze te uiten.
Tegelijk met dezen drang naar nieuwe uitings
wijzen der kunstenaars, die voor het eerst in
Italië valt waar te nemen, gaat ook het kerke
lijke leven in dit land een ongewone glans
periode tegemoet. En zij, die deze beweging
leidden, trachtten de oplevende religieuze op
vattingen in bepaalde banen te leiden. Als één
van de middelen, die tot het- beoogde doel
zouden voeren, zagen zij de ontroering, die de
kunst, in haar felle, hartstochtelijke bekoring.
kan opwekken. En daarom dragen zij den kun
stenaars, die zich op een nieuwe wijze zochten
INTERIEUR VAN DE ST.-P1ETERSKERK TE ROME,
Barokstijl. Iedere lijn, die
een typeerend voorbeeld van den drukken
men volgt, is even grillig en gebroken.
Dat de Rococo-stijl nog aruKKer is uun ue utiiun, ziet
men duidelijk op deze foto van het intérieur der hoofd
zaal in het slot te Bruchsal. Zooals men in het artikel
kan lezen is de Rococo nog drukker dan de Barok, om
dat zij van dezen stijl een voortzetting is.
den vorm van een Griek sch kruis met een ver
lengd hoofdschip, dat aan beide kanten diepe
kapellen heeft. De zoldering wordt meestentijds
gevormd door een tongewelf, waarin de pilaren
soms als pijlerachtige versterkingen van het ge
welf schijnen voortgezet. Boven de kruising van
het hoofdschip en het zijschip verheft zich een
machtige koepel, waarvan de magnifieke uit
voering het hoogtepunt der inwendige decoratie
voorstelt. Het gansche intérieur maakt een im-
posanten indruk door de rijke versiering, de
vele en schitterende kleuren en de toepassing
van blokken echt marmer in verschillende nuan
ces en met vergulde ornamenten.
De Barok heerschte in Italië van ongeveer
1600 tot ongeveer 1750.
In 1650 doet zij haar intrede in Frankrijk,
waar dan op het einde der zeventiende eeuw
de wereldsche Barok-stijl in het leven wordt
geroepen. De vorsten wedijveren in dien tijd in
het laten bouwen van rijke paleizen. Het slot
te Versailles, door drie architecten gebouwd,
geldt in de achttiende eeuw als een voorbeeld
van echte paleizenbouw.
De drukke, beweeglijke versieringen van
Barok zal in Frankrijk echter leiden tot
nog meer pronkerigen intérieurstijl, den z.g.
Rococostijl. Uiterlijk liet de Rococo de bouw
werken onveranderd. Slechts in het inwendige
vierde zij haar hoogtij door het geheel doen
verdwijnen der rechte lijnen, het aanbrengen
van grillige krullen, asymmetrische motieven
met schelpen en bloemen. Dat een dergelijke stijl
zich absoluut niet leende voor de bouwwerken
der gewone burgers, laat zich begrijpen. Hij
werd dan ook slechts toegepast in de deftige
salons van vorsten en rijke lieden.
De Barok-stijl heeft zich van uit Italië, zijn
geboorteland, en Frankrijk, ook over de andere
landen van Europa verspreid. Tot een bepaald
zelfstandige uiting is hij daar echter nooit
kunnen komen, omdat de Barok-werken in deze
landen bijna altijd werden uitgevoerd onder
leiding van Italiaansche en Fransche bouw
meesters.
|ta«>
I
'Ai
