LIGT ZEELAND IN EEN DELTA?
2
Wim G. Beeftink
In Zeeland zijn ze er met bosjes: de bedrijven,
diensten, commissies, werkgroepen, instituten
die bet woord 'delta' in bun vaandel voeren.
Onlangs nog heeji een nieuwe regionale poli
tieke partij zich er mee gepresenteerd. Vanwaar
die aantrekkingskracht voor dat woordZijn er-
redenen om maatschappelijke, economische en
wetenschappelijke activiteiten in zuidwest Ne
derland met dit begrip aan te duidenWat is ei
genlijk een delta en hebben we in Nederland
daar voorbeelden vanEn, nader bezien, is
zuidwest Nederland wel een delta? Ziedaar en
kele vragen waarop we hier een antwoord pro
beren te geven.
Het veelvuldige gebruik van het woord
'delta' is natuurlijk niet zomaar uit de lucht
komen vallen. Het is voor zover nu kan wor
den nagegaan geïntroduceerd door ir A.G.
Maris bij de naamgeving van de Deltacommis
sie. Deze commissie, waarvan hij voorzitter
was, had tot taak aanbevelingen te doen voor
de waterstaatstechnische voorzieningen die ge
troffen moesten worden voor de door de
stormvloed van 1 februari 1953 geteisterde ge
bieden. Aangezien de taak van de Deltacom
missie het gehele Nederlandse kustgebied be
trof, mag worden aangenomen dat hij met het
begrip 'delta' ook het hele westen van ons land,
op het oog had.
De naam viel goed bij overheid en volksver
tegenwoordiging en moedigde aan tot een al
gemene toepassing van het woord in tal van
activiteiten die met de kustverdediging en het
kustbeheer samenhingen: Deltawet, Deltaplan,
Deltawerken, Deltaschaderegeling, Deltaclijken
Delta Instituut, Deltadienst, enzovoort. De grote
betrokkenheid van de burgers bij het herstel en
de 'deltaveiligheid' zorgde ervoor dat deze af
leidingen van het woord 'delta' gingen staan
voor een ten opzichte van de zee toekomstig
'veilig en gerust leven' in de Lage Landen.
Wat is een delta?
Delta's kunnen ontstaan waar het water in de
benedenloop van een rivier de zee of een meer
nadert. De stroomsnelheid neemt daar af en he
door de rivier meegevoerde materiaal - zand en
slib, soms zelfs grint - komt tot bezinking. De
opeenhoping van dit fluviatiele materiaal in de
monding kan zulke afmetingen aannemen, dat
het water steeds weer via nieuwe, vaak zijde
lings uitwaaierende geulen zijn weg naar zet
moet zoeken. Het bezinkingsplateau krijgt daar
door dikwijls een driehoekige vorm met als
basis een zich in zee voortzettende kustlijn. De
gelijkenis met de Griekse hoofdletter 'delta' (A
heeft reeds Herodotus geïnspireerd tot de
naamgeving - later zelfs als eigennaam - van
het driehoekige mondingsgebied van de Nij
(fig. 1).
Niet alle delta's hebben een driehoekige
vorm met een boogvormig front. Veel hangt af
van de aard van de belendende geologische
formaties, van het getij en de rivierafvoer, de
hoeveelheid door de rivier meegevoerd materi
aal en bijvoorbeeld van tectonische bodembe
wegingen zoals bodemdaling in de Mississippi-
delta.
Delta's ontstaan vooral waar in het kustge-
Fig. 1. Delta's van
de Nijl (links) en de
Mississippi (Uit: J.
Whittow, The Pen
guin dictionary of
physical geography
London 1984)
ARCUATE DELTA
Rosetta mouth
Canals
I
BIRD'S FOOT DELTA
