Boekbesprekingen
Een vloed van boeken en een film
Recente publicaties over de stormramp van 1953
Vijftig jaar na de Ramp. Een lange periode van
herstel, wederopbouw en verwerking wordt
indrukwekkend afgesloten met de uitvoering
van het prachtige Requiem '53 van Douwe
Eisinga. Als het 'Requiescant in pace.
Amen' is verklonken, rest nog slechts de stilte.
Stilte van de dood, maar ook van vrede.
Dit themanummer van Zeeland is gewijd aan het
herstel en de wederopbouw na de Ramp. Een van
de aspecten daarvan is het terugblikken op de
gebeurtenissen van die tijd, nu het nog kan,
omdat na vijftig jaar nog veel ooggetuigen in
leven zijn. Er is in het afgelopen jaar dan ook
een grote stroom publicaties over het rampjaar
verschenen. Allereerst is daar de herziene uitgave
van Kees Slagers magnum opus De rampwaarin
een groot aantal aanvullingen en correcties is
opgenomen. Het Zeeuws Tijdschrift gaf een
facsimile van het speciale rampnummer van april
1953 uit. Opvallend is daarin de opmerking
van E.W. de Bree, dat naar de mening van de
grootmeesters der dijkage de Ramp van 1953
'slechts te wijten is aan onweerstaanbare over
macht' en niet, zoals in 1530, mede aan
nalatigheid van de dijkbeheerders. Die mening
is door publicaties als die van Slager wel
gelogenstraft. De grootmeesters wisten wel beter.
Veel recente boeken hebben betrekking op aspecten
die tot nu toe onderbelicht zijn gebleven; zij
vormen daarom een nuttige aanvulling op de al
aanwezige literatuur. Zo zijn enkele boeken
gewijd aan de gebeurtenissen in die tijd, die nog
niet veel aandacht kregen. Dat geldt voor Hier
was eens Capelle van Kees Slager, maar ook voor
Hoe ver het water kwam van Sandra van de
Vijver, over de Ramp in Duivershoek in Zeeuws-
Vlaanderen, en voor Water zonder klokgelui van
Bareman en Verbrugge, over de overstromingen
in en bij Terneuzen.
Ook aspecten van de hulpverlening na de Ramp zijn
tot nu toe onderbelicht gebleven. Hans Beukema
vertelt in De Orkaan van 1953 het relaas van
de hulpverleners, die van alle kanten met hun
vaartuigen toestroomden. Cor Heijkoop laat zien,
hoe de mogelijkheid om Phoenixcaissons te
gebruiken heeft bijgedragen tot het succes van
het dijkherstel.
Dit is maar een greep. Het is in het kader van
dit themanummer niet mogelijk om alle pas ver
schenen publicaties over de Ramp te bespreken.
We hebben slechts een selectie kunnen maken,
waaruit vooral blijkt hoeveel facetten de
geschiedschrijving over de Ramp heeft. In dit
kader past ook de filmdocumentaire van
Koert Davidse, De Ramp.
De herinneringen van allen die de Ramp hebben
ondergaan en meebeleefd, zijn nog niet vervlo
gen. Ze zullen meegedragen worden in de
geschiedenis. Of in de woorden van Christopher
Levenson, lid van een van de eerste hulpteams,
zoals ze zijn opgenomen in het Requiem '53:
'The great sea's malignant whispers
riddle our flesh with questions who can answer
till we turn
in nothing but fear to each other
until we can make new ground.'
A.J. Beenhakker
Rinus Antonisse, 50 jaar geleden 50 jaar verder:
februariramp 1953.
In zijn rijk geïllustreerde boek plaatst Rinus Antonisse
de februariramp van 1953 in het kader van de
geschiedenis van de delta. Via de kolonisatie van
de moerasdelta, de middeleeuwse inpolderingen,
de grote stormvloeden in de vijftiende en
zestiende eeuw en de vroege plannen tot dijk
versterking in het midden van de vorige eeuw,
komt hij tot de februariramp. Het vc-rhaal is zo
langzamerhand bekend. De foto's die dit deel
van het boek sieren, eveneens. Het boek vervolgt
met de geschiedenis van het dichten van de
stroomgaten, de successen en de tegenslagen
daarbij en de uitvoering van het Deltaplan.
34
Boekbesprekingen
