zijn er echter slechts vier voc-schepen voor
de Australische kust ten onder gegaan. Het jacht
Vergulde Draak verging in 1656. De resten
van het Zeeuwse schip Zuytdorp, dat in 1712
spoorloos verdwenen was, werden pas in 1917
gevonden. Het Zeeuwse schip Zeewijk liep
op 9 juni 1727 op een Australisch rif. Schipper
Steyns slaagde erin om in een kleine sloep met
81 overlevenden en het vervoerde goud op
26 april 1728 de bewoonde wereld weer te berei
ken. Desondanks werd hij als verantwoordelijke
voor het gerecht gedaagd en wegens 'opzettelijk
en onverantwoordelijk verzeilen' veroordeeld tot
verbanning uit het rechtsgebied van de voc.,B
De bemanningsleden van de Raadhuis van Middel
burg wisten dat ze hun reisdoel naderden, toen
ze op 22 september 'groente' (zeewier) zagen
drijven en één dag later veel meeuwen zagen
vliegen. Op 24 september kwam op een afstand
van zes a zeven mijl het eiland Java in zicht.
Andermaal moest Buijs concluderen dat ze zich
vijftig mijl oostelijker bevonden dan hij had
gedacht. Bij de stad Bantam werd het schip door
Javaanse scheepjes bevoorraad met water en
schelpdieren. De schipper gaf opdracht het schip
van buiten schoon te maken, alvorens de
Raadhuis van Middelburg op 30 september
1717 op de rede van Batavia voor ankeT ging.
Buijs schreef in het scheepsjournaal: 'Godt zij
gedancke voor een behoude reys. Amen.'
De Raadhuis van Middelburg had een voortvarende
en gelukkige reis naar de Oost gemaakt. Waar de
gemiddelde reisduur vanuit de Republiek naar
Batavia ongeveer acht maanden bedroeg, had het
Zeeuwse voc-schip de tocht in minder dan zeven
maanden (204 dagen) volbracht. Bovendien had
den slechts vier opvarenden de reis niet overleefd,
nog geen twee procent. De Cats en de Huis ten
Donck bereikten Batavia pas op respectievelijk
9 en 14 oktober. Toch moet ook de relatief snelle
reis van de Raadhuis van Middelburg een aan
slag op de gezondheid van de bemanning zijn
geweest. De jongen Jacob Rijkaarts uit
Middelburg overleed in het hospitaal van Batavia
op 20 november. Soldaat Jacob Kervinck uit
Hulst stierf twee weken later in hetzelfde hospi
taal.
Naschrift
Vanuit Batavia aanvaardde de Raadhuis van
Middelburg op 29 november 1718, in een vloot-
verband van tien schepen, de thuisreis. Het schip
kwam op 10 augustus 1719 met 110 opvarenden
en een lading ter waarde van 273.786 gulden
weer in Zeeland aan. Op de thuisvaart van de
vierde reis verdween de Raadhuis van Middel
burg eind november of begin december 1721 in
een zware storm ten zuidoosten van de Kaap.
Behalve de 116 bemanningsleden ging hierbij de
lading ter waarde van ruim 300.000 gulden
verloren. Pieter Buijs overleed in november 1722
in de Oost, kort nadat hij was benoemd tot
vice-commandeur van de retourvloot.
Noten
1 Zie de maandelijkse boeken-top-10 in Historisch
Nieuwsblad, jaargangen 2002 en 2003.
2 Zeeuws Archief (ZA), Familiearchief Van der Feen, inv.nr. 7,
Journaal van het VOC-schip Raadhuis van Middelburg
1708-1722; ZA, Genealogische Afschriften nr. 828, deel 13
1714-1718, Het Kader en de Zeeuwse zeelui van de uit
gaande schepen van de V0C-kamer Zeeland, 34-36.
3 Jacobs, E.M. De Vereenigde Oost-Indische Compagnie.
Zeist 1997, 68, 80.
4 Bruijn, J.R., Gaastra, F.S. en Schöffer, I. (red.), Dutch-
Asiatic shipping in the 17th and 18th century. Delen l-jll;
Coolhaas, W.Ph., Goor, J. van en Schooneveld-Oosterling,
J.E. (red.), Generale missiven van de Gouveneurs-Generaal
en Raden aan Heren XVII der Verenigde Oostindische
Compagnie. Delen vi en Vil.
5 Jacobs 1997, 41-43; Enthoven, V. "'Veel vertier". De
Verenigde Oostindische Compagnie in Zeeland, een econo
mische reus op Walcheren'. In: Archief 1989.
Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen, 64, 87.
6 Gaastra, F.S. De geschiedenis van de VOC. Zutphen 1991,
81-94.
7 Paesie, R. Hetvoc-retourschip Ravesteyn. De laatste reis
van een Zeeuwse Oostindiëvaarder. Amsterdam 1999,
62-66.
8 Doe, E. van der en Wiggers, A. 'De kamer van Zeeland
van de voc als werkgeefster'. Zeeuws Tijdschrift (1987)
107-113; Doe, E. van der en Wiggers, A. 'Varen voor de
kamer Zeeland van de voc'. Zeeuws Tijdschrift (1987)
209-221.
9 Jacobs 1997, 104-105; Gaastra 1991, 111.
10 Paesie 1999, 77.
11 Roos, D. Zeeuwen en de VOC. Middelburg 1987,99.
12 Bruijn, Dutch-Asiatic Shipping, deel ll.
13 Gaastra 1991, 81-84.
14 Bruijn, J.R. en Eyck van Heslinga, E.S. van (red.). Muiterij.
Oproer en berechting op schepen van de VOC. Bussum
1980, 20, 92-94.
15 Edwards, H. Het wrak op de Halve Moan's Rif. De stranding
van het VOC-schip Zeewijk op de koraalriffen van de
Abrolhoseilanden, West-Australië 1727. Baarn 1988,
2' druk, 179.
De reis van de Raadhuis van Middelburg
61
