de dorpen, waar maar een klein deel van de
bevolking was achtergebleven, herinnerde men
zich met weemoed dat gevoel van saamhorigheid.
Mijn Aagtekerkse informanten noemden in dit
verband het feest van 31 augustus 1945, omdat
toen iedereen meedeed, ook de leden van de
Gereformeerde Gemeente; voor het eerst en voor
het laatst, zei men.
Het herstel
De tijd na de droogmaking was moeilijk. Natuur
lijk was iedereen blij dat het erop zat, de
thuisblijvers zowel als de mensen die druppels
gewijs terugkwamen uit Zuid-Beveland. Maar
de moeilijkheden waren groot: veel was kapot
of beschadigd. De vergoedingen waren mager.
Met de landbouw ging het slecht. De boeren
onder mijn informanten spraken met afschuw
over de droge, warme zomer van 1947, een ramp
voor de landbouw en voor de koeien die de
zoute planten aten en de hele dag loeiden om
water. Pas na de herverkaveling in de jaren vijftig
zou de landbouw zich herstellen. De droogge
vallen gebouwen leden nog lang onder de
zoutschade. Ook de samenleving moest worden
hersteld, alles was na bezetting en inundatie
uit zijn verband. Geen wonder dat men in veel
opzichten terugkeerde in de oude sporen.
Figuur 2.
Meliskerke onder water, za, kzgw, Zei. 111. ill 1214
(collectie Dingemans).
Maar er waren ook nieuwe dingen. Er werd gevraagd
om waterleiding en andere moderne gemakken.
Het gezag van 'grote mannen' was verbleekt
en de traditie werd wat minder overheersend.
Daarmee leek voor de arbeiders en de jeugd een
ban gebroken. Zij konden nu werk kiezen dankzij
de wederopbouw en later de herverkaveling. De
verhouding tussen boeren en arbeiders werd wat
beter. De lonen waren hoger en de kinderbijslag
werd uitgebreid. Jonge jongens traden niet meer
vrijwel automatisch in de voetsporen van hun
vaders.
Waren de dorpen en de dorpsbewoners veranderd
door al deze ervaringen? Een deel van mijn
informanten oordeelde dat er grote veranderin
gen optraden in deze eerste jaren na de oorlog;
anderen dachten dat de echte omslag pas later
kwam. Toch meenden ook zij dat de dorps
bewoners na oorlog en inundatie veranderd
waren. En allemaal vonden ze dat begrijpelijk:
de dorpsbewoners hadden immers gekeken
'buiten het hek van de boerderij'.
Noot
1 Kramer-Vreugdenhil, J. Eilandbewoners. Bezetting en
inundatie in drie Waleherse dorpen. Aagtekerke,
Grijpskerke en Meliskerke 1918-1950. Dissertatie,
Waalre 2001.
46
Walchenaars over hun verleden
