genoemd. Cöch echter is een kaartspel dat, wat
de kaarten betreft, overeenkomt met Slabberjan,
maar dan geheel anders gespeeld. Ook het kaart
spel Zifuli wordt met dezelfde kaarten, maar
met andere regels gespeeld.8
Cambio was een geluksspel voor mannen, die er vaak
huis en haard mee verspeelden. Het werd dan ook
verboden, maar het verspreidde zich desondanks
toch en kwam in Duitsland terecht, waar het
bekend werd als Vogelspiel, naar de koekoek,
die de hoogste matador is. Via Deense overheids
functionarissen is het omstreeks 1600 in Noor
wegen terechtgekomen, waar het Gnav werd
genoemd. Het werd toen zowel met kaarten als
stukken gespeeld. De vrome Deense koning
Christiaan vi verbood kaartspelen in de acht
tiende eeuw, waarna de liefhebbers de kaarten
definitief vervingen door stukken. De kerk had
geen bezwaar tegen dit Gnav, reden waarom het
tevens op zondag en met Kerst gespeeld werd.9
Het spelen van het spel met stukken in plaats
van kaarten kan in de zeventiende of achttiende
eeuw ook door zeelieden of huursoldaten zijn
begonnen. Immers, aan boord van Nederlandse
schepen en in het leger was het kaartspelen
eveneens verboden.10 Het veranderen van kaart-
naar stukkenspel is wellicht de redding geweest,
want het overleefde op die wijze in Noorwegen
vele generaties; er zijn families die het op dit
moment spelen met stukken die al eeuwen oud
zijn.
Volgens speelgoedwinkelier Walraven stamt het
Gnav of Cambio uit de tijd van de Tachtigjarige
Oorlog, waaruit Kareis de conclusie trekt dat het
Speelkaarten/-stukken bij het Cambio, Hexenspiel, Gnav, Kille en Slabberjan
Streek Italië
Beieren/Oostenrijk
Denemarken/Noorwegen
Zweden
Zeeland
Naam Cambio*;
Cuccü
Hexenspiel
Gnav
Kille
Slabberjan
Kaarten/stukken 40
32**
32, 38 of 42
42
42
Rangorde (van hoog naar laag) koekoek xv
vogel
koekoek
koekoek
Cucco
Pfeiff
Gjöken
Kuku
man xiv
schildwacht
dragonder
huzaar
ruiter
Hai pigliato bragon
Werd a
Dragonen
Husar
Kap-af
paard xm
kat
kat
varken
vogel
Salta
Miau
Katten
Husu
kat XII
paard
paard
ridder
kat
Gnao
Hott
Hesten
Kavall
Poesje
herberg XI
herberg
huis
herberg
herberg
Fermatevi aliquanto
Einkerth; Auszahlt
Huset
Vardshus
cijfers x t/m i
cijfers xii t/m i
cijfers 12 t/m 1
cijfers 12 t/m 1
cijfers 12 t/m 1
nul 0
nul
Nulla
0
emmer/pispot
bord
nar
rouwkrans
zonder afb.; 'blind'
Secchia/Meno di nulla
Taller
Narren
Kransen
Wittebrood
gezicht
worst
(pis)pot
(bloem)pot
pispot
Mascherone/
Wurst
Potten
Blompottan
Manco di secchia
beker
uil
gezicht
gezicht
Glas
Uglen
Blaren
Smoel
nar
nar
nar
man met stok/nar
Matto
Narr
Harlekin
Jan Rit
heks
Hex
Bij Cambio worden in de tabel zowel de namen van de stukken als enige daarbij behorende commando's genoemd.
In het Beierse/Oostenrijkse Hexenspiel zijn de genummerde kaarten slechts eenmaal aanwezig, de plaatjes tweemaal.
1 30 Het Slabberjanspel