Genootschapsverzamelingen Een kostbaar kleinood Katie Heyning is kunsthistorica en conservator Kunst, Kunstnijverheid en Historische voorwerpen van het Zeeuws Genootschap. Op 18 juni 2002 werd een heel bijzonder portret medaillon aangeboden op de veiling bij Christie's Amsterdam. Het ging om een klein, in goud en bergkristal gevat portretminiatuur van koningin Elizabeth I van Engeland, dat volgens de inscriptie op de achterzijde door de graaf van Leicester namens zijn vorstin aan de thesaurier-generaal van Zeeland, Adriaan Manmaker was overhandigd. Het Zeeuws Genootschap deed op verzoek van het Zeeuws Museum een poging dit laat zestiende-eeuwse medaillon te verwerven, maar moest tijdens de veiling vanwege de zeer hoog oplopende prijs helaas afhaken (cf. Zeeland 11.3, blz. 116). Kort na de veiling werd met de buitenlandse kunsthandelaar die het object gekocht had, contact opgenomen en na enkele maanden onderhandelen bleek het alsnog mogelijk met steun van de Vereniging Rembrandt, de Provincie Zeeland, het Prins Bernhard Cultuurfonds Zeeland, het VSB fonds afdeling Zeeland en het K.F. Heinfonds het medaillon aan te kopen. Figuur 1. Voor- en achterzijde van portretmedaillon van koningin Elizabeth I van Engeland. Waterverf op vellum, circa 1585, zetting: goud, bergkristal, achterzijde inscriptie, niet gemerkt, h. 6 cm, br. 4.4 cm, d. 0.45 cm. Zeeuws Museum, Middelburg, collectie Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, inv.nr. G 03-003. Herkomst: Christie's Amsterdam, veiling 18 juni 2002; Lane Fine Art Limited, Londen. Voor het ontwarren van de raadsels waarvoor het portretmedaillon ons stelt - waarom en bij welke gelegenheid schonk Elizabeth I haar portret aan Adriaan Manmaker? - is het nodig de geschie denis van de Nederlanden in het laatste kwart van de zestiende eeuw onder de loep te nemen. De vroege jaren van de Opstand, het verloop van de oorlog te land en te water en de rol van Zeeland daarin zijn voor velen onbekend terrein. In de strijd tegen de Spanjaarden waren de Zeeuwse eilanden van groot strategisch belang. Zeggenschap over de Scheldemonding en de daarmee gepaard gaande controle over het scheepvaartverkeer van en naar Antwerpen werd door alle partijen van cruciaal belang geacht. Om die reden steunde de Engelse koningin de opstandelingen vanaf de beginjaren in het geheim en liet zij in de zomer van 1 585 de neutrale houding, die zij tot dan formeel had aangenomen, zelfs varen. Met de Engelse vorstin waren de Staten Generaal, die in deze jaren krampachtig op zoek waren naar een nieuwe vorst, op dat moment reeds geruime tijd in onderhandeling over een even tuele soevereiniteit. Na het afzweren van de Spaanse koning Philips II hadden de Staten Generaal in eerste instantie de Franse hertog van Anjou onder beperkende voorwaarden als staatshoofd aangesteld. De alliantie met deze met veel pracht en praal in 1582 binnengehaalde prins was echter geen succes; een jaar later ging Anjou reeds gefrustreerd terug naar Frankrijk. 142 Genootschapsverzamelingen

Tijdschriftenbank Zeeland

Zeeland | 2003 | | pagina 28