zieken en hoe het kon dat de verzending van
hulp zo lang duurde. Hadden de ministers het te
druk met het regelen van hun eigen problemen?
Dit was een duidelijke verwijzing naar de intriges
rond de vorming van een nieuwe regering, het
ontslag van Castlereagh, et cetera. Hij besluit zijn
betoog met de verklaring dat zo'n regeringsbeleid
de sterkste afkeuring verdient.
Al eerder is vermeld dat de politieke sfeer allesbe
halve stabiel was. Dat moge ook blijken uit de
zaak Burett. Deze volksvertegenwoordiger kon
zich niet verenigen met het weren van de pers
bij de verhoren. De publieke bijstand die hij kreeg
was zo groot dat er rellen uitbraken, ministers
beschermd moesten worden, en zijn opsluiting
in de Tower weer ongedaan moest worden
gemaakt. Ook deze zaak heeft heel wat tijd
gevergd tijdens de duur van de enquête.28
Porchester dient dan vervolgens een motie in, waarin
hij bij wijze van samenvatting de volgende zaken
memoreert: op 28 juli en volgende dagen gaat
een krijgsmacht uit, bestaande uit 39.000 man
landmacht, 37 linieschepen, 2 schepen met 50
en 3 met 44 kanonnen, 24 fregatten, 31 sloepen,
5 bomschepen, 23 gunboten, voor de expeditie
naar de Schelde, met als doel het veroveren
of vernietigen van de vijandelijke vloot, die of
in aanbouw zijn te Antwerpen of Vlissingen,
of op de Schelde varen; de vernietiging van de
arsenalen en dokken te Antwerpen, Terneuzen
en Vlissingen; de bezetting van Walcheren en het
voor navigatie onklaar maken van de Schelde.
Dan stelt hij dat Vlissingen zich op 1 5 augustus
overgaf, waarmee de bezetting van Walcheren
een feit was, en dat op 27 augustus de vernieti
ging van de vloot en het arsenaal van Antwerpen
werd opgegeven als zijnde onuitvoerbaar.
Dan memoreert hij dat het eiland op 23 december
werd verlaten, waarmee de expeditie ten einde
kwam en dat aan de ziekte 60 officieren en
3.900 manschappen zijn overleden terwijl het
aantal zieken in februari meer dan 11.000 was.
Hij besluit dan met wat de kern van de motie is: 'dat
de expeditie was ondernomen onder zodanige
omstandigheden dat redelijkerwijs geen adequaat
succes mocht worden verwacht; uitgerekend
in een seizoen waarin de ziekte die zo fataal was
voor de dappere soldaten op zijn heftigst was
en dat de ministers, van deze ondoordachte
onderneming naar de mening van dit huis ver
antwoordelijk zijn voor de zware calamiteiten
waarmee de mislukking gepaard is gegaan.'29
Een tweede motie van afkeuring veroordeelt met
name het gedrag van de ministers, vooral van
wege het laten voortduren van het verblijf op
Walcheren, en dit ondanks de vele berichten over
de erbarmelijke situatie.
Een tegenmotie luidt: 'overwegende dat de expeditie,
gezien de opbouw van een vloot door de vijand
en de wenselijkheid van steun aan Oostenrijk,
voorts dat gelet op de geringe troepenmacht van
de vijand rond Antwerpen een succes niet was
uitgesloten, de ministers terecht de nodige
maatregelen hadden genomen, die helaas door
weer en wind geen succes hadden, dat het huis
met leedwezen kennis nam van de vele levens
die verloren waren gegaan; maar dat hij van
mening was dat de gronden voor de besluitvor
ming door de ministers grote voordelen inhielden
en dat de gevolgen van de slechte weers
omstandigheden niet konden worden voorzien'.
Ook wat de weersomstandigheden betreft was er
ervaring uit een eerdere landing, die van 1799
op Noord-Holland, beschikbaar. Ook toen moest
de landing enkele dagen worden uitgesteld
vanwege storm.30
Alle moties van afkeuring werden verworpen met
40 stemmen, de motie van instemming met
21 stemmen aangenomen. De oppositie onder
ging een pijnlijke nederlaag, die niet te rijmen
viel met de stemming in het land. Die ook niet
te rijmen viel met de vele informatie die de
enquête had opgeleverd. Het was toch duidelijk
dat het beleid had gefaald, dat van bestaande
ervaring en kennis geen gebruik was gemaakt,
dat politici niet naar de militairen hadden willen
luisteren, dat de leiding niet op haar taak
berekend was, dat de hele expeditie één grote
mislukking was.
Slotopmerkingen
Een beter bewijs voor de ongeschiktheid van
een parlement om zelf een onderzoek te doen
naar zijn eigen functioneren kan niet worden
gevonden. In parlement, tevens enquêtecommissie
zaten verantwoordelijke bewindslieden en bij
de uitvoering betrokken militairen. Zulk een
vermenging van functies was toen kennelijk heel
gewoon, maar wel een verklaring voor de ver
werping van de moties van afkeuring. Het was
68
De zaak Walcheren in het Lagerhuis